Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2019, Page 169
DAGný KRISTJÁnSDóTTIR
182
getur maður fyllst sterkum tilfinningum sjálfshaturs, þunglyndis
og sektarkenndar. Sjálfsskaðar hafa hvað það varðar sömu áhrif og
alkóhól. Þeir eru leið til að slaka á – leið til að fá óþægilega tilfinn-
ingalega spennu til að slakna.33
Unga fólkið sem sker sig „til að lifa af“ finnur líka fyrirmyndir á netinu.
Þar geta stúlkur til dæmis samsamað sig fleiru en emo, til dæmis „Sad girl“
ímyndina sem leik- og söngkonan Lana del Rey túlkar. Þetta tengist ímynda-
fræðum en ekki verður farið nánar út í þau hér. Allavega er það mikilvægt
segir Zoe Alderton að hinir fullorðnu þekki þau ungu samfélög sem lifa
sínu lífi á netinu og hafa byggt upp sína eigin fagurfræði og áhugaverðar
sviðsetningar, sjónrænar og dramatískar.34 Meiri rannsókna er líka þörf og
frekari umræðu því eins og Ellen Townsend segir er löngu kominn tími til
að taka sjálfsskaða ungs fólks alvarlega.
Ú T D R Á T T U R
„Rennur blóð, eftir slóð …“
Í þessari grein er fjallað um fyrirbærið „sjálfsskaða“. The International Society for
the Study of Self-Injury skilgreinir fyrirbærið svo: „Sjálfsskaðar sem beinast ekki
að sjálfsmorði eru skilgreindir sem vísvitandi skemmdir á vefjum líkamans, fram-
kvæmdar af einstaklingnum sjálfum að eigin ósk án þess að hafa sjálfsmorð í huga og
með markmið sem eru ekki félagslega eða menningarlega samþykkt.“ Fræðilegt heiti
á sjálfsskaða er non-Suicidal Self-Injury (nSSI).
Í greininni er fjallað um birtingarmyndir sjálfsskaða, hvað felst í honum, hverjir
stunda hann og af hverju. Einkum er horft til menningarlegra birtingarmynda þessar-
ar hegðunar og vitnað í viðtöl við ungmenni um það sem rekur þau út í þessa áhættu-
hegðun. Fjallað er stuttlega um hvernig margir nota sjálfsskaða sem tilfinningastjórn-
un til að létta á þungum hugsunum og kvíða. Á því eru aðrar hliðar og flóknari sem
vísa til helgisiða um blóðlát, hreinsun og heilun, með tengingar við trúarlega aflausn
og kærkominn sálarfrið. Loks er fjallað um breytingar á birtingarmyndum sjálfsskaða,
opnari umræðu á samfélagsmiðlum þar sem byggjast upp samskipti sjálfsskaðara og
eigin menningarkimar með sérstaka fagurfræði og gjörningalist. Þessar síður geta haft
óhugnanlegt áhrifavald yfir ungu fólki. niðurstaða greinarinnar er að allt þetta krefjist
33 Lone Elmsted Bild, „Hver femte unge gør skade på sig selv“, Videnskab.dk,
28. desember 2011, sótt 8. apríl 2019 af https://videnskab.dk/kultur-samfund/
hver-femte-unge-gor-skade-pa-sig-selv.
34 Zoe Alderton, The Aesthetics of Self-Harm. The Visual Rhetoric of Online Self-Harm
Communities, new York: Routledge, 2018 bls. xi-xii.