Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2019, Blaðsíða 216
Á MIS VIð MÁLöRVun
213
til vill má lesa nokkuð um það milli línanna í viðbrögðum Genie þegar hún
síðar lenti aftur í vondu fóstri, hún hætti að tala um tíma.57
Það var ekki aðeins framburður Genie sem var óeðlilegur heldur í raun
allt málkerfið. Hún tók þó gríðarlegum framförum. Stúlkan sem tæplega 14
ára gömul sagði nokkur orð lærði á næstu fjórum árum að mynda nokkurra
orða setningar, mynda setningar með neitun, ákveðnum greini, tengdum
nafnliðum og fyrstu persónu fornafni, svo örfá dæmi séu nefnd sem endur-
spegla að á þessum tíma kom Genie sér upp málkerfi. Þessar setningar voru
iðulega „rangar“ en þær voru ekki bara tilviljanakennt orðahröngl. Þær
endurspegluðu kerfi sem var vissulega gloppótt og ófullkomið, en milli þess
að hafa ekki málkerfi og hafa málkerfi eru himinn og haf.58 Hins vegar má
hér aftur minna á að Genie sætti ekki einangrun frá fæðingu. Því má vera
að máltakan sem hófst á unglingsaldri hafi að einhverju marki falist í því að
dusta rykið af því kerfi sem hafði mótast á fyrstu 20 mánuðunum.
Margt var óeðlilegt í máltökuferli Genie. Það var um margt ólíkt því sem
gerist í máltöku lítilla, heilbrigðra barna. Fyrsti orðaforðinn var til að mynda
ólíkur að því leyti að nafnorð voru ekki ríkjandi heldur mikið af sögnum og
lýsingarorðum. Eins byrjaði hún ekki að mynda tveggja orða setningar fyrr
en orðaforðinn var umtalsvert meiri en gerist og gengur í máltöku og var
lengi á þessu tveggja orða skeiði sem og fleiri stigum í máltökunni.59 Hún
lærði ekki að búa til málfræðilega réttar spurningar, hvorki með spurnar-
orðum né tónfalli.60 Símskeytastíll sem einkennir mál ungra barna, þar sem
beygingum og kerfisorðum (t.d. forsetningum og samtengingum) er sleppt,
var viðvarandi einkenni í máli Genie og reglur sem sumar setningar hennar
sýndu að hún kunni birtust stundum og stundum ekki.61
Það sem var þó kannski óeðlilegast í máltöku Genie var að hún lærði ekki
að tala, henni var að umtalsverðu leyti kennt það. Hvernig gerir maður það?
Ein af aðferðunum fólst í því að styðjast við ritað mál. Orð voru skrifuð á
spjöld, kynnt fyrir Genie og hún látin segja þau og æfa. Spjöldin voru síðan
notuð til að mynda setningar og setningahluta. Markmiðið var raunar ekki
57 Peter E. Jones, „Contradictions and unanswered questions in the Genie case“, bls.
277.
58 Sjá fleiri dæmi um getu Genie í samantekt hjá Peter E. Jones, „Contradictions and
unanswered questions in the Genie case“, bls. 264–265.
59 Susan Curtiss, Genie: A Psycholinguistic Study, bls. 189, 193.
60 Sama rit, bls. 191.
61 Sama rit, bls. 194–197, sjá einnig um símskeytastíl í eðlilegri máltöku hjá Sigríði
Sigurjónsdóttur, „Máltaka og setningafræði“, bls. 637.