Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2019, Side 227

SOFFÍa aUðUR BIRGISDóTTIR
224
í því sem kalla má skáldskaparfræði þessa höfundar en textar Elísabetar fjalla
mikið um kvenlíkamann, þrár hans og langanir, vanmátt og veikleika í ákveðn-
um aðstæðum – sérstaklega í samskiptum við karlmenn. Áhersla verður lögð
á kvennapólitíska vídd skrifa Elísabetar því þegar bækur hennar eru lesnar
saman verður ljóst að verk hennar lýsa baráttu fyrir því að marka sér stöðu í
heiminum, til að heyrast og sjást, til að fá að skapa og um leið endurskapa sjálf
sitt. Þessi barátta er í grunninn kvennabarátta því Elísabet er mjög meðvituð
um þær skorður sem kynhlutverkið setur konum, eins og færð verða rök fyrir
hér á eftir. Til að varpa enn betur ljósi á þennan grundvallarþátt í höfundar-
verki Elísabetar verður sótt í smiðju ýmissa feminískra fræðimanna.
Í skrifum Elísabetar koma endurtekið fram sömu stef og þemu. Efni-
viðinn sækir hún að stærstum hluta til eigin ævi og lífsreynslu, sér í lagi
vinnur hún með reynslu sína af andlegum erfiðleikum sem eiga rætur í barn-
æskunni. Elísabet er skilnaðarbarn sem að eigin sögn upplifði mikla höfnun
frá föður sínum sem var þekktur rithöfundur sem glímdi við alkóhólisma
og dó langt fyrir aldur fram. Tvíbent afstaða til föðurins kemur fram í
skrifum Elísabetar. Öðrum þræði þráir hún viðurkenningu hans og að hann
geti verið henni fyrirmynd á ritvellinum en einnig heyr hún harða glímu
við höfnunina og hræðist að fara inn á hans svið. Sjálf átti hún líka lengi
við alkóhólisma og geðhvörf að stríða, eins og hún hefur fjallað um víða.3
Viðfangsefni Elísabetar tengjast gjarnan ástinni, geðveikinni, fíkninni, nátt-
úrunni og dansinum en þessi stef fléttast gjarnan saman. Skrif hennar um
sjálfið, líkamann og kynverund kvenna hnitast í raun öll um andstæðuna ást
og höfnun. Þráin eftir ást og viðurkenningu er hið sterka afl sem knýr skrifin
áfram og í skáldskaparheimi Elísabetar fer fram óvægin og djúp sjálfsskoðun.
Dregnar eru upp sterkar myndir af sorg og ástarþráhyggju en einnig haldið
á dýpri mið alvarlegrar geðveilu sem brýst út í óhugnaði og sjálfseyðingar-
hvöt. En þótt óhugnaðurinn setji þannig svip sinn á ýmislegt sem Elísabet
skrifar er húmorinn sjaldnast langt undan og ekki síður hárbeitt íronía sem
er eitt af meginstílbrögðum hennar. Elísabet hefur oft tjáð sig um persónu-
lega reynslu sína af geðhvörfum en hún hefur einnig lagt sig eftir að kynna
sér efnið fræðilega og beitir nokkurs konar sjálfssálgreiningu í skrifunum.
Bergljót Soffía Kristjánsdóttir og Guðrún Steinþórsdóttir hafa bent á að í
verkum sínum lesi Elísabet sig „í meginatriðum að þekktum hugmyndum úr
læknisfræði og sálfræði, sem hún hefur án efa kynnt sér“.4
3 Vísanir til skrifa Elísabetar um þetta koma síðar í samhengi við umfjöllunina hverju
sinni.
4 Bergljót Soffía Kristjánsdóttir og Guðrún Steinþórsdóttir, „„eða er það ástin sem er
að missa hárið““, bls. 66.