Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2019, Page 240
„TIlFInnInGaR ERU ElDSnEYTI FYRIR HUGmYnDIR“
237
og skapar mig upp á nýtt“ (8).
Hamskipti, umskipti, umbreyting og endurfæðing eru orð sem lesandi
rekst víða á í skrifum Elísabetar. Þau tjá þrána eftir nýju sjálfi sem er laust
undan þungu oki fortíðarinnar. Ein af örsögum Elísabetar ber titilinn „Ham-
skipti“ og fjallar um unga konu sem hefur hamskipti á hverjum vetri:
Síðasta sumar var skemmtileg gáfuð ung kona að hafa hamskipti. Í
hamskipti þarf súrefni og allir vita að öndun er ekki sársaukalaus og
ekki hægt að sjá fyrir hvað gerist. Hún dreifði þurrkuðum blómum
í svefnherbergið, lagðist til hvílu í stóra mjúka rúminu sínu með
ótal útsaumaða silkikodda og sæng úr æðardúni. Hún lá með augun
opin og andaði af einskærri lotningu og hamingju vegna sjálfrar sín
og perlutár streymdu niður vangana. Englar og álfar komu, svifu
í loftinu og sungu himneska söngva svo hún gæti andað eins og
jörðin og hafið í öllum mögulegum stellingum. allan veturinn var
gamli hamurinn að falla og nýr hamur að spretta eins og fíngert
kraftaverk. Unga konan varð að fremja þetta forna ritúal á hverju
fullu tungli svo hún gæti gengið undir blæ himins blíðan í sumar.32
Hugmyndin um hamskipti – eða endurfæðingu sjálfsins – er þó oftast tengd
kynlífi: „Ég hafði upplifað í samförum að hryggsúlan í mér lifnaði við einsog
snákur og ég hvæsti, þetta gerðist ósjálfrátt og ánþess ég reyndi að stjórna.
Þessvegna þóttist ég vita að samfarir gátu boðið uppá umbreytinguna sem
ég sóttist svo ákaft eftir“ (11). Hún heldur í þá trú að í gegnum ástina og
kynlífið megi særa fram „drekann, djöfulinn eða hið óþekkta inní manni
sem verður að komast út. Svo maður læknist, hreinsist, umbreytist og hafi
helst af öllu hamskipti“ (42). Hún ber þá von í brjósti að algea geti stuðlað
að slíkri umbreytingu: „Hann myndi tromma úr mér sorgina. Ef ég þyrði að
sleppa henni lausri. Ég geymdi sorgina í líkamanum“ (43) og viðurkennir
síðan: „að öllum þessum pælingum slepptum vakti aðeins eitt fyrir mér:
kynlíf. Það ætti að gera sama gagn og þessar endalausu hugmyndir um lækn-
ingu, heilun og sjálfskoðun“ (43).
Þó að kynlífið sé oft gott og fullnægjandi þá koma átök kynjanna vel fram
í hispurslausum lýsingum Elísabetar á því, sem og hvernig kynlífið lýtur fast-
mótuðum reglum um ólík hlutverk karla og kvenna: „algea vildi hinsvegar
hafa stjórnina í kynlífi, ég mátti varla leita á hann eða reyna við hann. Ein-
hverntíma snerti ég á honum hnéð inní stofu, það var einsog ég hefði potað
í blettinn á Sigurði Fáfnisbana“ (114). með því að vísa til Sigurðar Fáfnis-
32 Galdrabók Ellu Stínu, bls. 43.