Rauðir pennar - 01.01.1938, Blaðsíða 21
frelsi. Einnig það kunni hún varla áður. Það mætti líka
segja, að hún hafi naumast átt neitt, sem heitið gæti
réttur og frelsi. En þetta hefir hún öðlazt að svo miklu
leyti, sem unnt er, með tilliti til þeirra nauðsynlegu
takmarkana, er þarfir styrjaldarinnar setja. Spánska
lýðveldið er vitanlega fjarri þvi, enn sem komið er,
að geta talizt sósíalisliskt ríki. Því takmarki verður að
fresta þangað til að lokinni styrjöldinni og unnum sigrí
á óvinum þjóðarinnar. En spánska lýðveldið er einnig
fjarri þvi að vera venjuiegt auðvaldsríki. Menn liafa
oft líkt saman hinum tveim löndum þjóðfylkingarimi-
ar, Frakklandi og Spáni. Sú samlíking kann að Iiafa
verið mjög viðeigandi áður en spánska styrjöldin hrauzt
út. Nú á hún eklci við nema að mjög takmörkuðu leyti.
Frakkland er enn ósvikið auðvaldsríki, þar sem verk-
lýðshreyfingin hefir að visu unnið sér víðtækan borg-
ararétt. En spánska lýðveldið ber þegar i skauti sínu
fóstur hins sósíalistíska þjóðfélags, og fjölmörg félags-
leg fyrirbæri eru þar skyldari sósíalisma en auðvaldi.
Hin pólitisku völd eru þar ekki lengur í höndum auð-
mannastéttarinnar eða aðals og kirkju, eins og áður
var, heldur alþýðunnar. Á þessu leikur enginn vafi.
Spánska lýðveldið stendur nú í miðjum straumi sinn-
ar þjóðfélagsbyltingar —- byltingar, sem þröngvað var
upp á það af óvinum fólksins, af mönnum, sem vildu
allt annað en þjóðfélagsbyltingu. Mjög Ijóslega kem-
ur hér fram hin „dialektiska“ þróun andstæðnanna,
sem Karl Marx lagði til grundvallar söguskoðun sinni.
Uppreisn herforingjanna átti að kæfa í fæðingunni sér-
hvern vísi til sósíalisma, ekki aðeins byltingarsinnaðan,
heldur einnig hægfarandi. Árangurinn verður önd-
verður tilganginum, varnarráðstafanir lýðveldisins þró-
ast af sögulegri lifsnauðsyn upp i þjóðfélagsbyltingu,
sein var hið eina, er veitt gæti lýðveldinu nægilegan
viðnámsþrótt til að slandast sókn fasismans og sigra
hann að lokum. Spánska byltingin var ekki hafin af
21