Tímarit Máls og menningar - 01.12.1956, Blaðsíða 42

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
Ich musste liigen, ich musste borgen,
Bei reichen Buben und alten Vetteln,
Ich glaube sogar, ich musste betteln.
En allt kom fyrir ekki: þrátt fyrir
dálæti manna á list hans, þrátt fyrir
viðleitni sjálfs hans, virtist þess ekki
nokkur kostur, að hann fengi aflað
sér öruggrar borgaralegrar lífsstöðu.
Hann varð að lifa á penna sínum
nolens volens, en nú mátti hann bú-
ast við því á hverri stundu, að fjöð-
urstafur hans yrði brotinn í kruml-
um þýzkrar ritvörzlu, og hann hafði
fulla ástæðu til að óttast um persónu-
legt frelsi sitt.
Þá laust júlíbyltingunni niður eins
og eldingu og þá var rofinn kirkju-
garðsfriðurinn, sem ríkt hafði í Ev-
rópu í hálfan annan áratug. Heine
var staddur á Helgólandi, er honum
bárust tíðindin af júlíbyltingu París-
arbúa. Hann varð nærri örvita af
gleði. Einmanakennd hans er horfin,
nú man hann að hann er sonur
frönsku byltingarinnar og ekki leng-
ur tökubarn samtíðar sinnar: ,,La-
fayette, þríliti fáninn, Marsaillesinn!
Ég er eins og víndrukkinn. Djarfar
vonir vakna. Ég þrái ekki lengur ró,
nú veit ég hvað ég á að gera, hvað ég
verð að gera ... Ég er sonur bylting-
arinnar og gríp nú aftur hin skyggðu
vopn, sem móðir mín þuldi yfir
galdrastafi sína. Réttið mér hörpuna
mína, svo að ég megi kveða darraðar-
ljóðið! Orð mín skulu verða eins og
leiftrandi stjörnur, sem hrapa ofan úr
háloftunum og kveikja í höllunum, en
bera ljós inn í hreysin.“
Níu mánuðum síðar, í maí 1831,
fór Heine yfir „Jórdanfljót, er skilur
hið helga land frelsisins frá landi
filisteanna.“ Hann settist að í París-
arborg og þar átti hann eftir að bera
beinin.
ÚtlegSin
„. . .þegar fiskur hittir annan fisk
í djúpi hafsins og spyr að líðan hans,
þá svarar liann: Mér líður eins vel
og Heine í París.“ Með þessum orð-
um segir Heine frá högum sínum í
bréfi til vinar síns, rúmu ári eftir að
hann settist að í París. Á engum stað
undi Heine sér eins vel og í fæðing-
arborg frönsku byltingarinnar, þess-
ari borg, sem hann taldi ekki aðeins
höfuðsetur Frakklands, heldur alls
hins siðmenntaða heims. Minningin
um júlíbyltinguna logar enn í æðum
ferðalangsins, er hann leysir frá far-
angri sínum og býr sig undir langa
dvöl: „Guðir himinsins, sem horfðu
á hina miklu viðureign urðu svo
bergnumdir af hrifningu, að þeir
hefðu helzt viljað standa upp af gull-
stólum sínum, stíga niður til jarðar
og verða borgarar í París.“
Nokkru áður en Heine kvaddi ætt-
jörðina sagði hann í bréfi til Varn-
hagens vinar síns, að hann mundi
fara til Parísar og helga sig þar hinni
nýju trú frelsisins og taka þar allar
prestsvígslur. í ágústmánuði 1832
136