Tímarit Máls og menningar - 01.12.1956, Side 144

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
Leið mín er betur fallin til að frelsa menn
frá illu en yðar. Vel mætti hugsa sér þorra
lítt menntaðra eða ómenntaðra manna
hverfa til sannrar trúar og breyta eftir
henni. Til þess að skapa ofurmenni úr þeim
mönnum, sem nú lifa, þyrfti aftur á móti
einstæðar aðstæður, sem ekki væru síður
fjarstæðar en þær, sem þarf til að leiða
mannkynið til betri vegar fyrir atbeina
framfara og siðmenningar.
Kæri Shaw, mannsævin er ábyrgðarhluti.
Allir verðum við á því skamma æviskeiði,
sem fellur okkur í skaut, að reyna að finna
ætlunarverk okkar og rækja það eins vel og
við megum. Þetta á við um alla, en engan
fremur en yður með yðar ágætu gáfur til að
hugsa sjálfstætt og brjóta hvert mál til
mergjar. Og þess vegna ætla ég að segja yð-
ur, hverjir mér finnast vera helztu ágallar
bókar yðar, í trausti þess, að yður sárni það
ekki.
Fyrri ádrepan er sú, að þér eruð ekki
nægilega alvörugefinn. Það er ekki rétt að
hafa í flimtingum önnur eins mál og tilgang
mannlífsins, orsakir spillingar þess og hins
illa, sem heltekur nú líferni mannkynsins.
Mér félli líka betur, að ræður Don Juans
væru ekki ræður í draumsýn, heldur ræður
Shaws, og ennfremur, að Handbók byltinga-
manns væri ekki eignuð Tanner nokkrum,
sem einungis er hugarsmíð, heldur Bemard
þeim Shaw, sem er í fullu fjöri og ábyrgur
orða sinna. Síðari ásökunin er sú, að efnið
er þér takið til meðferðar, varði svo miklu,
að það kann fremur að standa lausn þess
fyrir þrifum en verða til framdráttar, að
menn, er hefur verið gefinn eins djúpskyggn
skilningur á því illa í lífi okkar og eins
glæsileg framsetningargáfa og yður, skop-
ist að þeim í heimsádeilu.
í bók yðar tek ég eftir, að þér hafið gam-
an af að vekja undrun lesendanna á þekk-
ingu yðar, gáfum og hugkvæmni. Engu að
sfður er allt þetta ekki aðeins ónauðsynlegt
til að leysa þau vandamál, sem þér fjallið
um, heldur dregur það athygli lesandans
frá kjarna málsins með því að beina henni
að glæsibrag framsetningarinnar. En hvað
sem því líður, lít ég þannig á, að í þessari
bók yðar birtist aðeins frumdrögin að lífs-
skoðun yðar, en ekki hún sjálf fullvaxta og
fullþroska. Mér segir svo hugur, að sjónar-
mið yðar eigi eftir að þróast og ná fram til
þess eina sannleika, sem við emm allir að
leita að og emm smám saman að þokast í
átt til. Ég vona, að þér fyrirgefið mér, ef
yður hefur fallið þungt eitthvað af því, er
ég hef sagt. Ég hef hagað orðum mínum á
þessa lund einungis vegna þess, að ég veit,
að þér eruð miklum gáfum gæddur, og til
yðar ber ég hlýjan vinarhug.
Leó Tolstoj.
Skömmu eftir heimkomu sína til Bret-
lands frá Rússlandi sagði Maude Shaw frá
viðræðum sínum við Tolstoj. Shaw sendi
Tolstoj þá Blancho Posnet með bréfi, þar
sem hann komst svo að orði:
Kæri Tolstoj greifi,
Ég sendi yður með vini okkar Aylmer
Maude leikritið Afhjúpun Blancho Posnet
... Að byggingu er það ótínt melódrama,
boðlegt í námabúðum þeirra, sem sízt eru
vandfýsnir.
Leikrit þetta er, ef ég mætti svo að orði
kveða, af því tagi, sem þér semjið einstak-
lega vel. Ég minnist einskis í leikbókmennt-
unum, sem heillað hefur mig eins og gamli
hermaðurinn í leikriti yðar Máttarvöldum
myrkranna. Og mér er það hvað minnistæð-
ast úr leikritinu, að siðaprédikanir gamla
mannsins fengu engu áorkað, þótt hann
hefði án efa á réttu að standa, þar eð þær
reittu aðeins son hans til reiði og upprættu
síðustu leifar sjálfsvirðingar hans. En það,
sem góðum og guðræknum föðurnum reynd-
ist um megn, tókst þeim gamla þorpara, her-
238