Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.12.1995, Blaðsíða 81

Tímarit Máls og menningar - 01.12.1995, Blaðsíða 81
gjörólíkri stöðu gagnvart raunveruleikanum en aðrar „eftirlíkjandi“ list- greinar. Þetta sérkenni ljósmyndarinnar stafar af því að hún hefur því sem næst sömu verufræðilegu stöðu og hluturinn sem myndaður var: „Ljósmynd- in sem slík og hluturinn sem slíkur deila með sér sameiginlegri verund, sem líkja má við fingrafar."10 Ljósmyndin er eins og „spor“ sem hluturinn skilur eítir sig, „afsteypa“ hans eða „dauðagríma". Ljósmyndin er „hluturinn sjálf- ur, hluturinn frelsaður undan þeim skilyrðum tíma og rúms sem stjórna honum“ og hlýtur verund sína með „tilfærslu raunveruleikans frá hlutnum til eftirmyndar sinnar.“n Ólíkt raunsæismálverki sem ávallt verður til fyrir tilstuðlan ákveðinna sjónrænna „blekkinga“ (svo sem notkun fjarvíddar- hrifa) er ljósmyndin því sem næst „náttúrleg afurð“ af sama toga og hlutur- inn, fyrirmynd hennar. Hún beitir engum sjónrænum blekkingum heldur „endurskapar heiminn í hans eigin mynd“12 og er þar af leiðandi á engan hátt eftirlíking hans í sama skilningi og raunsæismálverk.13 Bazin lætur þó ekki staðar numið við að varpa nýju ljósi á verufræðilega stöðu ljósmyndarinnar heldur beinir „kastara“ skilgreiningarinnar að kvik- myndagerðinni sjálffi. I því ljósi þykir honum sýnt að ljósmyndinni/kvik- myndinni beri ávallt að halda sig sem næst þessum „náttúrlega uppruna“ sínum. Öll meiriháttar frávik frá þessu verða þá til marks um nokkurs konar óeðli. Þannig lýsir Bazin t.a.m. formtilraunum þýsku expressjónistanna á öðrum og þriðja áratug aldarinnar sem „ofbeldi af öllum hugsanlegum toga gagnvart eiginleikum ímyndarinnar“.14 Kvikmyndin tengist hlutveruleikan- um órofa böndum, að mati Bazin, og ætti því að keppast við að sýna hann í eins hreinni mynd og mögulegt er. Hvers kyns óþarfa „meðhöndlun" myndefnisins (svo sem stílræn lýsing að hætti expressjónistanna eða „klippikúnstir“ í anda Eisensteins), allt sem gert er til að „bæta einhverju við“ hlutveruleikann, er eitur í hans beinum. IV Með þessum yfirlýsingum sínum var Bazin í rauninni að beina spjótum sínum í tvær áttir í senn. Annars vegar var hann að ráðast á ýmsar eldri kenningar um eðli kvikmyndarinnar sem víða máttu heita viðteknar — þá einkum kenningar Eisensteins, þar sem „táknræn klipping“ er gerð að undirstöðu kvikmyndalistarinnar. Hins vegarvar Bazin með þessu að gagn- rýna þá þróun — eða afturför, öllu heldur — sem hann taldi sig sjá innan stærsta geira kvikmyndalistarinnar, sögumyndarinnar, sem að mestu mátti heita laus við „myndrænt ofbeldi" að hætti þeirra Lang og Wiene eða Eisenstein og Vertov, en hélt þó samt sem áður ekki tryggð við veruleikann nema að takmörkuðu leyti. Sögumyndir væru vissulega flestar í raunsæis- TMM 1995:4 79
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.