Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.12.1995, Blaðsíða 84

Tímarit Máls og menningar - 01.12.1995, Blaðsíða 84
VI Vangaveltur um tengsl skynjunar og kvikmynda eru fremur fáséðar í algeng- ustu kvikmyndaflokkunum tveimur, sögumyndum og heimildamyndum. Heimildamyndagerðarmenn líta fyrst og fremst á það sem hlutverk sitt að lýsa tilteknum atburðum eða ástandi „úti í lífmu“. Oft er lýsingin ein látin nægja en stundum er þó gengið skrefinu lengra og reynt að „upplýsa“ þetta tiltekna ástand, kryfja það á gagnrýninn hátt. Sú (upp)lýsing og trúverðug- leiki hennar er það sem málið snýst um og fólk er sjaldnast að eyða tíma í „loftkenndar spekúlasjónir“ um það sem er líkt og ólíkt með auganu og kvikmyndatökuvélinni.21 í sögumyndum er ákveðinn „trúverðugleiki“ einnig í húfi, það er viðhaldþeirrar sannfæringar áhorfandans að heimurinn á tjaldinu hangi raunverulega saman, þrátt fyrir t.a.m. fjarstæðukennda söguframvindu eða klipp fram og til baka í tíma og rúmi. Að öllu jöfnu er reynt að halda hinum „sýnilega“ þætti myndavélinnar í algjöru lágmarki, annars gætu áhorfendur farið út af „sögusporinu“ — misst þráðinn og/eða glatað „innlifun“ sinni í verkið. Til að nálgast vitneskju um kvikmyndina sem skynjunarfyrirbæri þurfum við að hverfa (að mestu) frá heimi sögu- og heimildamynda, sem og þeirri aðferðaffæði og orðræðu sem þeim tengjast, en leita þess í stað á slóðir svokallaðra „framúrstefnu-" eða „tilraunakvikmynda“.22 Þetta er sá flokkur kvikmynda sem um margt stendur öðrum listgreinum næst, að minnsta kosti hvað viðfangsefni og orðræðu varðar. En það er einmitt nálægðin við aðrar listgreinar sem er ein helsta skýring þess að rannsóknir og vangaveltur um sérstöðu kvikmyndarinnar hafa þótt mun meira aðkallandi í þessum minnsta geira kvikmyndalistarinnar en hinum stærri. Samanburður við eldri „listsystkinin“ sex, og aðskilnaður frá þeim, er þó ekki eina driffjöðurin í þeirri viðleitni. Það sem hér ræður trúlega mestu er löngunin til að öðlast fullkominn skilning á þeim miðli sem kvikmyndarinn hefur „látið heillast af‘, kosið að helga starfskrafta sína, því sá skilningur ætti í senn að geta varpað ljósi á eðli kvikmyndarinnar og tilurð þeirrar löngunar að vilja búa til kvikmyndir.23 Slíkar vangaveltur hafa leitt tilraunakvikmyndir í ólíkar áttir og niður- stöðurnar hafa engan veginn verið samhljóða. Samt sem áður má þar greina ýmis sameiginleg stef og vil ég þá einkum nefna tvö þeirra hér. í fyrsta lagi að kvikmyndin sé framar öðru sjónræn list og hafi sem slík ósköp lítið með t.a.m. bókmenntir eða leikhús að gera. í öðru lagi að eðli miðilsins sé fyrst og fremst að leita í því efni sem liggur starfi hans til grundvallar — þ.e.a.s. í kvikmyndafilmunni sjálfri, sem og þeim tækjum og tólum sem kvikmynda- gerðinni fylgja. Af hinu fyrra leiðir meðal annars afar sterk tilhneiging til að 82 TMM 1995:4
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.