Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.12.1995, Blaðsíða 93

Tímarit Máls og menningar - 01.12.1995, Blaðsíða 93
auk þess að leggja hornstein að þeirri öflugu grein kvikmyndafræðinnar sem kennd er við tákn og sálgreiningu. Þótt forvígismenn og -konur táknffæði- sálgreiningarskólans dragi oftast gjörólíkar ályktanir um eðli og tilgang kvik- mynda, má víða sjá merki um hugsun Bazin í kenningum þeirra. 20 Hér er einnig rétt að benda á það að Welles var ekki síður snjall sem klippari, eins og til dæmis má sjá af orrustusenunni miklu í Chimes atMidnight (Falstaff). 21 Heimildarmyndir eru óhjákvæmilega frásagnir af einhverju tagi, bæði í orðum og myndum — einstaka sinnum þó eingöngu í myndum. Flestar heimildar- myndir ganga út frá ákveðnu, fyrirframgefhu trúnaðarsambandi við áhorfendur, það er œtlast tilþess að þær hafi sannleikann að leiðarljósi, sýni ástandið „eins og það er“. Þetta hlutskipti sem heimildarmyndin hefur kosið sér er auðvitað afar vandasamt og jafnvel þótt kvikmyndagerðarmennirnir séu sjálfir fullkomlega meðvitaðir um frásagnarþáttinn í verkum sínum—miðlun kvikmyndavélarinn- ar og stjórnandans þar á bak við — þá treysta þeir sér sjaldnast til að vekja athygli á þeirri miðlun. 22 „Hreinræktaðar“ tilraunamyndir hafa verið við lýði ffá 1910, ef ekki lengur, og eiga sér því allt eins langa sögu og aðrir flokkar kvikmynda. Þrátt fýrir þennan háa aldur hefur enn ekki fundist neitt eitt, afgerandi samheiti fyrir þessar kvikmyndir sem allir geta verið sammála um. Menn nota þó gjarnan hugtök eins og avant-garde, experimental eða visionary til að lýsa þessum flokki sem heild. Síðan eru til margvíslegir undirflokkar svo sem graphic, abstract, metrical, mater- ialistic, mythopoeic, structural o.s.frv. 23 Til að forðast misskilning er rétt að taka fram að ég lít ekki á tilraunamyndir sem eina fulltrúa „listrænnar hugsunar“meðal kvikmynda. Margt af því sem hér hefur verið sagt um tilraunamyndir getur allt eins átt við um aðra flokka kvikmynda, svo sem listrænar sögumyndir — „skáldmyndir“(arf cinema). Tengsl tilrauna- myndanna við aðrar listgreinar eru samt sem áður á ýmsan hátt nánari, t.d. hafa sviptingar í listheiminum haft þar mun sýnilegri áhrif en í hinum flokkunum. Þá eru þessi tengsl auk þess víðtœkari, þar sem þau varða ekki aðeins skáldsögur og leiklist heldur einnig — og ekki síður — ljóðlist, myndlist, tónlist og dans. 24 Orðið „raunlíking“ er hér notað sem þýðing á representation. 25 Hinn „listræni armur“ framúrstefnumynda, sem frá lokum síðari heimstyrjald- arinnar hefur einkum blómstrað í Bandaríkjunum, á að þessu leyti margt sam- merkt með hinum „pólitíska armi“ sem hefur fyrst og fremst látið að sér kveða í Evrópu (Godard, Straub, Huillet o.fk). Munurinn liggur helst í því að síðari hópurinn hikar ekki við að nota myndir, leikara og sögur en fyrri hópurinn er aftur á móti því sem næst ópólitískur, a.m.k. í hefðbundnum skilningi. Sjá m.a. „The Two Avant-Gardes“ eftir Peter Wollen í greinasafni hans Readings and Writings. Semiotic Counter-Strategies. Verso Editions, London 1982, s. 92-104. 26 Sjá The Avant-Garde Film. A Reader of Theory and Criticism, P. Adams Sitney (ritstjóri), Anthology Film Archives, NewYork 1987 (2. prentun),s. 120-128. Þar eru birtir nokkrir kaflar úr Metaphors on Vision sem Brakhage gaf út árið 1963. 27 Sama rit, s. 122-123. 28 Sama rit, s. 123. 29 Sjá nánari umfjöllun í Light Moving in Time. Studies in the Visual Aesthetics of Avant-Garde Film eftir William C. Wees (University of California Press, Berkeley TMM 1995:4 91
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.