Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.12.1995, Blaðsíða 99

Tímarit Máls og menningar - 01.12.1995, Blaðsíða 99
rógsherferð gegn bændum, dæmasafn um allan þann óþverra sem gerst hefur á íslandi í gegnum aldirnar, og ekki síst tilræði við þjóðerniskennd íslendinga.5 Þrátt fyrir ítarlega umræðu um söguskoðunina sem beitt er í myndinni var lítið sem ekkert rætt um ýmis siðferðileg álitamál s.s. eins og frjálslega notkun á gömlu myndefni. Notendur gamalla mynda hafa ákveðnum siðferðilegum skyldum að gegna gagnvart því fólki sem á myndunum eru, gagnvart ljósmyndaranum sem tók myndina, afkomendum þess fólks sem er á myndinni og gagnvart eigendum myndanna, einstaklingum og söfnum (sjá Pinney 1989). Þjóð í hlekkjum hugarfarsins hreyfir við slíkum spurningum. 1 fyrsta þættinum af fjórum eru notaðar gamlar kvikmyndir sem sýna fólk við heyskap og er í texta myndarinnar, í tengslum við myndefnið, verið að gera því skóna að kynmök milli manna og dýra á miðöldum hafi verið mun tíðari en annálar segja til um. Það sem gerist í þessu dæmi er að ályktunin sem átti við miðaldir er yfirfærð á það tímabil sem gömlu myndirnar eru teknar og er fólkið á myndunum gert að fulltrúum þeirra sem svala kynhvöt sinni hjá dýrum. Slík notkun er siðferðilega röng sé t.a.m. vitnað til orða í siðareglum blaðamanna hér á undan „að forðast allt, sem valdið getur saklausu fólki, eða fólki sem á um sárt að binda, óþarfa sársauka eða vanvirðu." (Sigurður Kristinsson 1991:183). Þó svo að þáttagerðarmaðurinn hafi í blaðaviðtali haldið því fram að myndefnið hafi fýrst og fremst verið til skrauts, þá leysir það hann ekki undan þeirri ábyrgð að nota gamlar myndir þannig að fólk beri ekki skaða af. Þáttagerðarmaðurinn á að hafa gengið úr skugga um hvort eitthvað af því fólki sem sést við heyskapinn sé enn á lífi áður en hann tekur þá ákvörðun að nota myndirnar með lýsingum á kynhegðun til sveita fyrr á öldum. Framleiðanda myndarinnar rekur ekki minni til þess að hafa grennslast fyrir um við gerð hennar hvort þetta fólk á myndunum væri enn á lífi.6 í því ljósi sem hér um ræðir er myndin Lífið um borð (1993) athyglisvert dæmi. Myndin gerist um borð í togara, sem er bæði vinnustaður og heimili, og mætti ætla að fjölmiðlamennirnir hefðu leitað eftir samþykki allra um borð (um 25 manns) til þess að búa til þessa mynd. Það var hins vegar ekki gert, heldur eingöngu leitað til eigenda skipsins eftir leyfi og treyst á að þeir greindu áhafnarmeðlimum frá því að kvikmyndagerð væri í deiglunni.7 Skoðanir manna um borð á þessari framleiðslu reyndust ekki skipta máli, þrátt fyrir að þeir væru í meirihluta um borð, byggju um borð og væru eitt aðal viðfangsefni myndarinnar. í kynningu á myndinni Lífið um borð í einu dagblaðanna með fyrirsögninni „Sjómenn kalla ekki allt ömmu sína“8 má skilja sem svo að myndin fjalli um margt af því sem þykir akkur fyrir íslenskan menningararf — gamla og nýja tíma sjómannslífsins, umgengni manna um skipið, vinnubrögð og viðhorf sjómanna til þeirra, hjátrú og ekki TMM 1995:4 97
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.