Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.12.1995, Blaðsíða 54

Tímarit Máls og menningar - 01.12.1995, Blaðsíða 54
að hefna. Þar má og sjá ávæning af orðaskiptum milli feðganna Úlfars (sem eins og Sigurður stýrimaður telur fráleitt að sá verði sannur garpur sem hokrar að konum) og ívars (sem eins og Guðvaldur lætur sig dreyma um merkilegar ástir). Guðvaldur er samt ekki orðinn sá „góði víkingur“ sem ívari leikritsins var að líkindum ætlað að verða. Og nú er ekki úr vegi að víkja að því, að við hlið „siðlausrar“ hetjudýrkunar Gorkíjs finnum við fýrr og síðar tilhneigingu til að lýsa afrekum sem hafa æðri og gagnlegri merkingu en þá eina að sýna að hetjan sé stór í öllu. „ízergil gamla“, sem fýrr var nefnd, er þrískipt saga. 1 þeirri lengstu segir ævintýrakerlingin moldavanska eigin sögu. En á undan og eftir segir hún ævintýri sem hún eins og lætur spretta upp úr náttúrunni. Seinna ævintýrið er um leiðtogann Danko, þann sem leiddi sína hnípnu þjóð úr vanda og gegnum myrkviði mikið til betri landa. Og þegar lýður hans möglaði og sakaði hann um að leiða sig í skelfilegar ógöngur sleit hann úr sér hjartað og brá því á loft sem logandi blysi og leiddi fólk sitt í þeirri birtu síðasta spölinn inn í fýrirheitna landið — og féll þar dauður niður. Því er nú á þennan fórnardauða minnst, að í næstsíðasta texta þeirra draga að víkinga- leikriti sem er tilefni þessarar ritsmíðar er reyndar að finna brot úr ræðu sem minnir á dáð Dankos: Gullexi túnglsins heggur sundur skýjabakka og enginn veit á hverju er von en þetta er sagt: Taktu hjarta mitt eins og blys Á myrkri nóttu mun það ekki þreytast að lýsa þér. Er þetta rödd ívars? Ávarpar hann konu sem hann ann eða heilan hóp manna? Átti þetta leikrit, sem aldrei var skrifað, að feta sig frá lofi um hetjuskap vígamanna til hróss um afrek þau sem tengjast við einhvern æðri tilgang? Við slíkum spurningum fást vissulega engin svör. Hitt má vera ljóst, að sú löngun Gorkíjs að leita með verkum sínum einhvers sem var stærra og meira en veruleikinn, finna hetjur sem stæðu hvunndagslegu amstri ofar, hún tengdi hann meðal annars við fegraðan og skáldlegan heim „Norðursins". Það var þessi sama viðleitni sem fékk hann til að leita að nýjum hetjum í samtímanum meðal þeirra verkamanna sem höfðu lesið sér til um fagnað- arerindi verklýðsbaráttunnar og ætluðu að velta í rústir og byggja á ný. Þótt undarlegt megi sýnast voru rómantíkin norræna og sósíalrealismi Gorkíjs svipaðrar ættar — þegar allt kemur til alls. 52 TMM 1995:4
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.