Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.12.1995, Blaðsíða 47

Tímarit Máls og menningar - 01.12.1995, Blaðsíða 47
Ekki verður betur séð af þessum drögum en Gorkíj hafi ætlað sér að gera nokkra bragarbót á þeim garpskaparhugmyndum víkingatíma sem hann hefur lesið sér til um hér og þar. í níunda texta segir faðir við son: Höfðingi höfðingja sigrar og hetja vegur hetju þetta er lífsins kjarni, annan finnur þú eigi. Og lyngið á svartri gröf garpsins segir niðjum hans frá orðstír hans ... í fjórða og fimmta texta er þetta þema rakið nokkuð ítarlegar. Faðir og sonur (Volf eða Úlfar og ívar) ræða saman, tilefnið er að Eymundur, bróðir Ingigerðar, er tregur til að leggja upp í víking og vill snúa heim sem fyrst, því hann hefur fest ást á Brönu. Úlfar lætur sér fátt um finnast, hann heldur fram hefðbundnu hugmyndagóssi víkinga — dýrkun hreystiverka sem frægðar- ljómi stafar af og frelsar garpinn undan dauflegri vist í Niflheimi eftir dauðann: Sá sem tekur konu ffam yfir frægð mun fá afrek vinna. ívar andmælir og minnir á að sögur segi einatt frá afrekum sem menn vinna í nafni ástar. Úlfar segir slíkt ekki að finna í sögum (,,sagi“) heldur í kvenna- hjali. Ástin, segir hann, er sem elding, hún blossar upp og drepur jafnskjótt „en frægðin yljar sálunni allt til dauða og lifir meðal manna effir dauðann“. fvar reynir að malda í móinn „Hjartað segir einatt annað“ (fjórði texti) eða: „En hjartað segir oft að lífið sé manni ekki gefið aðeins til...“ — lengra er honum ekki leyft að komast. Það er, með öðrum orðum, fitjað upp á andstæðunni: garpskapur/ást, þó með þeim fyrirvara að afrek falla ekki úr gildi, sonurinn ívar vill einungis að þau séu ekki framin vegna frægðar einnar saman heldur einhvers sem göfugra er. Konur leiksins hafa og sitt af hverju um þessa hluti að segja. Brana hafnar garpskap því hún sættir sig ekki við að það sé hlutskipti konunnar „að fæða (sveina) og senda þá í dauðann". f ræðum konunnar hefndarfúsu, sem áður var á minnst, er ástin ekki sú göfuga hvatning til dáða sem ívar vill helst að hún sé, ástin verður að lúta enn æðri kröfu en sjálfri sér. Þessi kona kveðst standa með „sverð réttlætis" í hendi og hneigir sig fyrir þeim heimi sem „skapar ástina“ en bætir svo við (tólfti texti): Far vel. Einnig ég ann heiminum á minn hátt Einnig ég vil öllum vel. Og ást mína myrti ég öðrum til gæfu. TMM 1995:4 45
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.