Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.12.1995, Blaðsíða 12

Tímarit Máls og menningar - 01.12.1995, Blaðsíða 12
Og síðan: Heilsaðu einkum ef að fyrir ber engil Það er eins og orðin/erog berlendi rétt af tilviljun í rímstöðu þarna í leiðinni, þegar efni ljóðsins rennur eins og lifandi lind eftir farvegi bragarháttarins. Þó væri e.t.v. sönnu nær að segja að þarna sé ljóðið leyst úr viðjum þess forms sem þó umlykur það. Ætti lesari þá að flytja hvert háttbundið kvæði svo líkt óbundnu máli sem form þess frekast leyfir? Hvar væri þá hið margrómaða meðalhóf? Víst er meðalhófið vandratað. Þegar ljóðform er jafn-fullkomið, jafn-listi- lega hnitað og á sonnettu Jónasar, heimtar það að fá að njóta kosta sinna í flutningi. Sá vandi kemur kannski hvað bezt í ljós þegar þetta kvæði er sungið, og hið bráðfallega lag Inga T. Lárussonar verður eins og annarleg fingraför á svo viðkvæmu snilldarverki. Lagið notar ljóðið sér til dýrðar án þess að geta sinnt eðli þess og þörfum; enda vart hugsanlegt að nokkurt sönglag gæti það. Ég gat þess áðan, að á íslandi hafi það löngum þótt hvað beztur bragur, að hrynjandi setningar fylgi sem nánast hrynjandi bragliða. Lítum þá aftur á ljóðlínuna Við hliðið mitt ég heimanbúinn stend, Þessi lína er ein setning; og þessi setning er fimm jambar í röð; og það er engin leið að lesa hana á nokkurn annan hátt. Meira að segja orðið heiman- búinn, sem hefur að eðlilegum hætti þyngri áherzlu á fyrra lið, er samkvæmt því lagt þannig niður í ljóðlínuna, að heiman lendir í hákveðu en búinn í lágkveðu. Sama er að segja um hliðið mitt. Og til þess að hnýta enn fastar að þessari samfylgd setningar og bragliða er stuðlað á veigamestu orð setning- arinnar, sem standa í hákveðum. Þannig leggur bragformið sínar áherzlur einmitt á þau orðin sem hafa mestan þunga í setningunni. Svo var þessu jafnan farið í fornu háttunum okkar, svo sem ljóðahætti og fornyrðislagi, og á öllum öldum hafa íslenzk skáld stundað mjög á þennan bragstíl, sem vissulega er traustur og virðulegur þegar vel er á haldið. En ýmsum erlendum snillingum síðari alda hefur stundum þótt betur fara að hafa á þessu annan hátt, og ekki sízt þar í sveitum sem ljóðsmekkur hefur náð hvað mestum þroska og bragform komizt í bezta rækt, svo sem á Englandi. Oft er til þess vitnað, hvernig Shakespeare og beztu lærisveinar hans síðar á öldum, svo sem John Keats, leika sér að því að setja tróka eða sponda í stað eins eða jafnvel fleiri liða í jamba-ljóðlínum, og tekst með því 10 TMM 1995:4
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.