Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.12.1995, Blaðsíða 116

Tímarit Máls og menningar - 01.12.1995, Blaðsíða 116
hugmyndafræði fái áfram þrifist. Hin sífellda afneitun annarra möguleika og annarra sjónarhorna þröngvar þessari hugmyndafræði að síðustu inn í öngstræti þar sem hún trénar vegna skorts á sveigjanleika og nýjum hug- myndum. / lukturn heitni, nýjasta skáldsaga Fríðu Á. Sigurðardóttur, er einmitt saga af fulltrúa þessarar athafnasemi. Hinn miðaldra athafnamaður, Tómas, er kominn í kreppu sem hann kemst ekki út úr með góðu móti. Eftir misheppnaða sjálfsmorðstilraun sest hann niður í sumarbústað föður síns og reynir að festa á blað undangengna atburði og skýra þá út fyrir sjálfum sér. Tómas er sundurtættur maður þrátt fyrir velgengni sína á viðskiptasvið- inu, góða menntun og stöndugheit. Hann vaknar upp við að heimur hans er kominn í þrot vegna innri takmarka sinna og að allt sem hann trúði á er orðið ótryggt og óvisst. Hann veit ekki sitt rjúkandi ráð. Faðir hans, Jóhann Marselíus, er persónugervingur þess kerfis sem Tómas hefur fórnað ævi sinni. Faðirinn sem yfir öllu gín og sem synirnir reyna í sífellu að geðjast en geta þó aldrei. Heimur föðurins er í raun kominn úr liði. Fyrirtækið á í gríðarlegum erfiðleikum vegna þess að ákvarðanir hafa verið teknar sem ekki miða að öðru en að geðjast þessum gamla manni. Líkt og í Kvikasilfri eru hér komnir grunndrættir æðisins. Þrátt fyrir að efnahagslífið reyni á ytra borði að sýnast skynsamt og röklegt eru ákvarðanir athafna- mannanna óskynsamlegar, flausturskenndar og tilfmningabundnar. Þær miða ekki að gróða eða hagsýni heldur að því að geðjast kerfinu sjálfu, föðurnum sem kom fyrirtækinu á fót og byggði það upp með leiðsögn síns spámannlega innsæis: „Því Jóhann Marselíus varð fyrir uppljómun. Honum vitraðist að íslendingar skyldu ... læra eins og allar siðmenntaðar þjóðir að nota klósett, vask, bað og sturtu“ (bls. 46). Þessi lukti heimur er kominn að fótum fram en er haldið gangandi með leikaraskap. Þó svo að fyrirtæki þeirra feðga sé komið að falli er ákveðið að reyna að bjarga því með því að þenja það enn út, keyra allt á fullt. Frásögnin af þessum tilraunum getur því ekki orðið hin venjulega athafnamannasaga heldur aðeins saga af örvæntingu, kreppu og þrengingum. Hin hefðbundnu frásagnarlíkön reynast ónothæf andspænis þessum brotakennda veruleika. Þau eru sífellt sett í gang en nema um leið staðar andspænis draumunum, þránum og hinum bældu minningum. Þó svo að Tómas reyni að bægja öllum óskynsömum hugrenningum á brott með því að tönnlast á hinu röklega, ásækja þær hann engu að síður. Því einkennist sú frásögn sem hann skrifar eftir að hann hefur reynt að farga sér, af rofum og þögnum. Hann skrifar ekki sögu af glæsilegum uppgripum og athöfnum heldur sögu af ótta sínum, af átökunum við föðurinn og þrá sinni eftir ást og lausn úr sínum lukta heimi. Þetta er frásögn sem fellur í raun saman við mótvægi karlheimsins, þann heim sem Tómas vill ekkert af vita, þó svo að hann þrái hann í raun. Frásögn 114 TMM 1995:4
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.