Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.12.1995, Blaðsíða 91

Tímarit Máls og menningar - 01.12.1995, Blaðsíða 91
og birtingarmyndum mun aldrei ná fullum þroska, hvorki hérlendis né annars staðar. Veruleikinn er hreinlega allt of viðamikill til að rúmast í aðeins einni tegund mynda og kvikmyndin er sjálf allt of stór til að sætta sig við slíkt hlutskipti. Veruleikinn er margbreytilegur, margræður og margraddaður — þetta eru helstu eðlisþættir hans og við þá þarf kvikmyndin að miða ef tilvist hennar á að þjóna einhverri merkingu. En er slík fiölhyggja ekki í algerri andstöðu við hugmyndina um sérkenni kvikmyndarinnar, hið „einstæða“ eðli hennar og form, sem lagt var af stað með í upphafi? Hér geta orðin sennilega allra fyrirbæra best hjálpað auganu að hugsa. Margræðnin markar orðin engu síður en veruleika þeirra fyrirbæra sem þau tákna og því er margræðnin einnig einn helsti eðlisþáttur þeirra. Þessi eðlisþáttur getur e.t.v. útvegað okkur þá líkingu „augnhugsunar“ sem myndmáli tungunnar sjálfrar er um megn. Margræðni orða birtist ekki fyrst og fremst í einberri tilvist ólíkra merkingarmynda heldur í því að öllum myndum orðsins er eins og hlaðið hverri ofan á aðra. Ef við nú skoðum hugtakið kvikmyndir með hliðsjón af þessu verður ljóst að merking fyrri hluta orðsins er einmitt það sem mestu máli skiptir. Þar koma að mínu mati einkum þrjár merkingarmyndir við sögu—kvika sem líf, kvika sem hreyfing og kvika sem tilfmninga- eða verukjarni manneskjunnar. Snýst ekki kvikan í kvikmyndum einmitt um allt þetta í senn — hvernig svo sem á myndirnar sjálfar er litið? Ég effirlæt ykkur lesendum í það minnsta eftirfarandi skil- greiningu til umhugsunar: Kvik mynd er í eðli sínu samnefnari allra merk- ingarmynda sinna en form hennar er hrynbundið fiæði ljóss, í rúmi og tíma. Aftanmálsgreinar 1 Þessi meinloka Edison stafaði trúlega af því að hugur hans var mest megnis bundinn við kvikmyndina sem eins konar „undirleikara“ eða hjálpartæki plötu- spilarans. Hann vanmat þannig gjörsamlega möguleika kvikmyndarinnar bæði sem sjálfstætt listform og sem gróðavænlega iðn. Sjá m.a. A short history ofthe movies eftir Gerald Mast (Macmillan Publishing Company, 4. útg. New York 1986). 2 Sagan er eitthvað á þessa leið: Méliés var að mynda umferðina á einni breiðgötu Parísarborgar. Vélin stóð á sér í miðri töku og það tók Méliés um mínútu eða svo að fá hana aftur í gang. Méliés hélt auðvitað að takan væri ónýt en þegar hann afféð loksins að skoða hana sá hann sér til mikillar furðu hvernig almennings- vagninn sem hann hafði upprunalega verið að mynda breyttist í líkvagn — rétt eins og hendi væri veifað. Þar með á Méliés óafvitandi að hafa ffamkvæmt fyrsta „splæsið“ í sögu kvikmyndarinnar. Méliés sem var töffamaður að atvinnu var fljótur að grípa þá möguleika sem klippið snjalla gaf fyrirheit um. Sjá The History of Motion Pictures. Eftir Maurice Bardéche og Robert Brassilach, W.W. Norton Company, New York 1938, s. 11. TMM 1995:4 89
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.