Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.12.1995, Blaðsíða 121

Tímarit Máls og menningar - 01.12.1995, Blaðsíða 121
bandi Marie-Sophie og Löwe einnig að talsverðu leyti unnin upp úr gnost- ískum og gyðinglegum textum. Sjálft nafn Marie-Sophie tengir tvær megin kvenverur kristinnar trúar og gnostíkur. Hina óflekkuðu móður Krists og hina mótsagnakenndu veru gnostíkurinnar, Sófíu sem ýmist er gædd slæm- um eða góðum eiginleikum í hinum gnostísku ritum.9 Marie-Sophie rennur saman í einn líkama með Löwe og þau verða þannig að eftirmynd hins tvíkynja guðdóms gnostíkurinnar. Hún býr í honum og hann býr í henni og saman taka þau til við að hnoða barn úr leirköggli sem gyðingurinn hefur komið með í hatttösku. Þessi sköpun vísar til grundvallarútleggingar kabbalískra og rabbínískra fræða á Davíðssálmi 139:16, þar sem segir:, Augu þín sáu mig, er ég enn var ómyndað efni“. Þetta „ómyndaða efni“ er þýðing á hebreska orðinu golem sem kemur aðeins fyrir á þessum eina stað í Biblíunni. í gyðingdómi er litið svo á að þessi orð séu lögð Adam í munn. Þau voru stundum lögð út á dulrænan hátt sem hugleiðingar um leyndar- dóm sköpunarinnar eða þá að þau voru talin vísa á möguleika þess að endurtaka sköpunina, að virkja kraftinn sem felst í hinu hebreska stafrófí og nafni Jahve og búa til líf úr dauðu efni.10 Sjón grípur hér til ýmissa Gólem-sagna og þar á meðal þekktustu gerðar hennar: skáldsögunnar Der Golem (1915) eftir Gustav Meyrink (1868- 1932), en líkt og í henni segir Góleminn sjálfur söguna af sér og sköpun sinni í Augu þín sáu mig. Skáldsaga Meyrinks byggir á sögunni af rabbínanum Löw be Bezaleel (1513-1609) frá Prag sem á að hafa skapað slíkan mann úr leir með því að skrifa sköpunarorðið á enni „vélmennisins“ en slökkt síðan á því aftur áður en hvíldardagurinn gekk í garð með því að þurrka orðið út. Og í raun er Góleminn sem Marie-Sophie og Löwe skapa slíkt vélmenni. Leirinn í honum er samsafh af vessum og líkamshlutum skaparans, Löwes. Leirinn er líffænt efhi sem hin dulræna ást Marie-Sophie og Löwes getur ein hleypt í lífi. Sköpun Gólemsins er því sköpun sem stendur utan við heim hinna fyrirfram ákvörðuðu tvennda. Hann er nýtt upphaf. Því kyrrstaða sögunnar, stöðnunin, er aðeins fyrir hendi á einu frásagnarsviðinu, þar sem sagt er frá viðburðum í Kukenstadt. Á hinum sviðunum tveimur heldur sagan áfram á algerlega nýjan hátt. Á sviði sögumannsins heldur hún áfram vegna þess að hann er sá eini sem lifir af kyrrstöðuna. Hann hefur yfirsýn yfir öll sviðin þrjú og getur sagt frá þeim. Hann talar utan úr annarri vídd. En á hinu frumspekilega sviði hefur erkiengillinn Gabríel verið leystur úr fjötrum tvíhyggjunnar. Hann gengur inn í nýtt ljós Sófíu sem leysir heiminn úr hinum sífelldu átökum Demíúrgs, hins illa anda sem skapaði efnið, og guðdómsins, sem er ekki af hinum efnislega heimi. Gabríel er því leystur undan því hlutverki sem hann hefur í hinni gyðingleg-kristnu hefð. Hann er leystur úr viðjum hinnar eilífú frumspekilegu baráttu og þessi frelsun TMM 1995:4 119
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.