Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.12.1995, Blaðsíða 15

Tímarit Máls og menningar - 01.12.1995, Blaðsíða 15
f)aðra-“, og undirbýr það auk þess með hendingu: trúr-fer. Úr þessu er orðinu ber í 4. línu óhætt sem síðara rímorði, og óþarfi að efla bragstyrk þess meir en á þann hátt er orðið, enda þótt styrkur þess í setningunni sé ekki heldur ýkja mikill. Þegar þetta ljóð er lesið líkt því sem það er sungið, vegna þess að fer sé rímorð, og það í lokalínunni sé í stuðlaðri hákveðu, þá er Jónas sakaður um frumstæðan ljóðsmekk og búraskap í brageyranu. Einhvern tíma sagði Halldór Laxness: „Bók getur aldrei orðið bók, nema það sé aukaatriði, að hún er bók.“ Frá sjónarmiði sem er ekki alveg óskylt þessu, mætti segja: Kvæði er ekki kvæði, nema það sé aukaatriði að það er kvæði. Og þetta væri vert að leggja kvæða-lesaranum á hjarta. Sé það nú rétt, að lesarinn eigi umfram allt að flytja ljóð sem næst sinni eigin eðlilegu framsögn á setningum þess, en þó virða bragformið, sem stundum vill fara aðrar leiðir, þá er því enn ósvarað, hve mikið tillit hann eigi að taka til formsins. Hversu mjög á hann að láta bragliða-hrynjandi og bragskraut lita sína eðlilegu framsögn? Hvernig getur hann fúndið það meðalhóf, sem um var rætt hér á undan? Ætli ég kunni betra svar en að segja frá kennara, sem einu sinni ætlaði að troða í mig undirstöðu-atriðum í erlendu máli. Ein frágangssökin var tiltekið a-hljóð, sem ég aftók að bera fram svo fáránlega að honum líkaði. Það átti að vera millihljóð milli a og e, það átti að vera bæði a og e, en þó hvorki a né e. Það átti að vera bæði hljóðin í senn, en ekki jafn-mikið af hvoru. Á þetta fengust engar sættir. En þá lumaði hann á ráði, sem mér þótti hlálegt, en varð mér þó minnisstætt. Hann sagði: „Segðu a, en hugsaðu um e á meðan!“ Eitthvað þessu líkt vildi ég ráðleggja kvæða-lesara: Talaðu setningar ljóðsins, eins og þér fmnst hæfa efni þeirra, eða svo eðlilega sem vinnubrögð skáldsins leyfa þér; en hugsaðu á meðan um bragformið, bragarháttinn, ljóðlínurnar, bragliðina, rímið, stuðlana, hendingarnar. Að vísu myndi ég bæta við: Gerðu þér samt engar vonir um góðan lestur fyrr en þú hefur gleymt þessari hyggilegu reglu og gefið þig án allrar áhyggju á vald sjálfum skáldskap ljóðsins að orðabaki, og því bragskrauti, sem enn er ótalið, og engar reglur verða um settar, og varðar þó meiru en allt annað, en það er sjálf fegurð íslenzkrar tungu, máttur hennar og tign, mildi hennar og mýkt, veigur setninganna, hljómur orðanna, hvar sem þeim er skipað í brag, sú rækt sem gott skáld leggur við að velja hverju hugtaki það orð sem bezt hæfir því, ekki aðeins að merkingu, heldur og að hljómi og ytri áferð, og bezt fellur að umhverfi sínu, orðunum í kring um það. Lítum á línu Jónasar: ólgandi Þverá veltur yfir sanda; TMM 1995:4 13
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.