Andvari - 01.01.1970, Page 6

4
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON
ANDVAHI
áratugi, og var hjónaband þeirra gott og farsælt, þótt efni væru lítil, en bú-
stofninn var fyrstu árin ein kýr og um 40 ær. Þau hjón eignuðust fimm
börn, dóu tvö þeirra í bernsku, en þrjú náðu báum aldri, Friðrika, Kristján
og Jónas, sem var yngstur þeirra systkina, er upp komust.
Á efri árum lét Jónas Jónsson svo um mælt við Jónas Kristjánsson,
bróðurson sinn, að áhrif þau, sem bann varð fyrir í æsku, liafi verið runnin
af fjórum rótum: Frá heimilinu, frá jörðinni, frá sveitinni og frá héraðinu.
Verður lauslega vikið að bverju þessu atriði fyrir sig.
Æskubeimili Jónasar var farsælt og traust í fátækt sinni. Fljónaband
foreldra hans var gott, eins og áður segir, og sama gilti um sambúð systk-
inanna, en Jónas ólst upp með tveimur alsystkinum og tveimur hálf-
systkinum, sem voru mun eldri. Þá dvaldist og Sigurbjörg, föðuramma
hans, í Hriflu, og var Jónas níu ára, er bún lézt. Eldri systkinin, sem
böfðu fengið ofurlitla fræðslu á unglinganámskeiðum, bjálpuðu binum
yngri við námið, og stundum var fróðleiksfólk fengið heim í Hriflu til
að kenna börnunum tíma og tíma. Síðan studdu systkinin bvert annað við
bókalestur og sjálfsnám eftir því, sem aldur leyfði. Endurminningin um
þetta nám mun hafa átt ríkan þátt í því, að Jónas bélt því fram oft síðar,
að góður skóli ætti að vera eins og gott heimili, þar sem reynt er að bjálpa
öllum við námið og enginn látinn verða út undan. Bókakostur var ekki
mikill í Hriflu, helzt ljóðabækur, og kynntist Jónas þannig nokkrum stór-
skáldum, er bann dáði síðan. Þegar Jónas var ungur, eignaðist móðir hans
stólræður séra Páls Sigurðssonar í Gaulverjabæ og las úr þeim húslestur
á bverjum sunnudegi, en þær þóttu frjálslyndar á þeim tíma, m. a. vegna
þess, að þær böfnuðu útskúfunarkenningunni svonefndu. Það gerði Flelga-
kver bins vegar ekki, en það lærði Jónas utan að og kunni æ síðan og vitnaði
oft til þess í skrifum sínum, en þó mat hann stólræður séra Páls meir. Auk
Akureyrarblaðanna komu í Hriflu Dagskrá Einars Benediktssonar og Fjall-
kona Valdimars Ásmundssonar. I Fjallkonunni birtust Alþingisrímurnar,
en þær urðu Jónasi einna eftirminnilegastar af öllu því, sem hann las og
lærði í bernsku. Þegar lesefni brást í Hriflu, var farið í bókasafn sveitar-
innar, og þar fékk Jónas m. a. lánaða Veraldarsögu Páls Melsteðs, er víkkaði
stórum sjóndeildarhring hans. Eftir að Jónas fór að heiinan, hélt hann
mikilli tryggð við foreldra sína og systkini. Einkum bélzt þó ástríki með
honum og móður bans. Eftir að Jónas settist að í Reykjavík, fór bann norður