Andvari - 01.01.1970, Blaðsíða 129

ANDVARI
FERÐASAGA FRÁ ÍSLANDI
127
Nú er Snæfellsjökull að baki tindrandi í sólskininu. Það er flogið yfir land,
hvassa fjallatinda, móbrún heiðalönd og lent á ísafirði, kaupstað í djúpri skál
umgirtri háum fjöllum og skuggalegum. Talið er, að af tindum þeirra sjáist á
Grænlandsjökul, en það mun rangt. Við erum stödd norður við heimskautsbaug.
Hér norður af eru hinar eyðilegu Hornstrandir, og Drangajökull blasir við í
austri. Veðrið er kyrrt og fremur milt þennan haustdag, er ég legg leið mína
suður fyrir fjörðinn og upp með honum hinum megin, að Arnardal, afskekktum
sögustað úr Fóstbræðra sögu. Heima hef ég margoft lesið þær fáu síður, er lýsa
komu Þormóðs í Amardah Þormóði þótti dauflegt heima á Laugabóli; eftir
þingið um sumarið réðst hann til ferðar með húskarla föður síns til að sækja
fisk í Bolungarvík. Úti fyrir Arnardal kom andviðri á móti þeirn, og gengu þeir
þá á land, reistu tjald og hugðust bíða byrjar. Katla hét kona, er bjó í Arnardal.
Hún var ekkja. Dóttir hennar, Þorbjörg, var heima með móður sinni. Þorbjörg
var tíguleg á velli, geðsleg stúlka, en ekki fögur. Hún var dökk á brún og brá og
var því kölluð Kolbrún. Þormóður gerði sér títt um þær mæðgur. Hann sendi
húskarlana eftir fiskinum, en varð sjálfur eftir í Arnardal. Þar orti hann kvæði
til Þorbjargar, sem síðar var nefnt Kolbrúnarvísur. Kvöld eitt, er hann flutti
kvæðið, dró Katla góðan gullhring af hendi sér og mælti: „Þetta fingurgull vil
eg gefa þér, Þormóður, að kvæðislaunum og nafnfesti, því að ég gef þér það
nafn, að þú skalt heita Þormóður Kolbrúnarskáld.“
Þetta var sumarkvöld í Arnardal fyrir þúsund árum. Hér gerðist það, fyrir
handan ána, sem liðast niður dalinn. Þama niðri við sjóinn stóð tjaldið hans
Þormóðs. Sólin varpar daufri birtu yfir grænt grasið, og úti við fjarðarmynnið
Ijóma snæviþakin fjöll. Aldir renna, en sagan varðveitir minningu þessa hálfa
mánaðar í Arnardal, þar sem fund þeirra Þormóðs og Þorbjargar bar saman: Þau
undu þarna við ána sumarlanga nótt, meðan húmið sveipaði landið skamma stund.
Heiðin var þögul, en áin hjalaði við steinana þá eins og nú. Eg geng yfir túnið,
þangað sem bærinn Kötlu hlýtur að hafa staðið; hér sat Þormóður og orti,
meðan augu Þorbjargar lýstu eins og maurildi í arinskininu — og Katla dró gull-
baug af hendi sér. ... Ungur maður og kona hittast af tilviljun, það gerist ótal
sinnum, og af því fara engar sögur... ást við fyrstu sýn, þögnin rofin, fyrstu
orðin sögð út í bláinn, gullhringur... Engan óraði fyrir því kvöldið góða, að
Norðurlönd ættu eftir að minnast þessa fundar í Amardal um ókomnar aldir og
viðurnefni það, sem Islendingurinn hlaut þar, ætti eftir að hljóma í orustunni
á Stiklarstöðum, unz þeir Þormóður Kolbrúnarskáld og Ólafur helgi urðu sam-
ferða inn um ódauðleikans gullna hlið.
Degi er tekið að halla. Flaustsólin er setzt að fjallabaki, golan strýkur stráin,
og áin skundar óþreyjufull til sjávar. Þormóður kvaddi og sá Þorbjörgu ekki