Andvari - 01.01.1970, Qupperneq 38

36
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON
ANDVABI
á hlýðir, finnast þetta varða sig sérstahlega, gera hvert umræðuefni per-
sónulegt. Hin almenna menntun hans er langt fram yfir það, sem maður
á að venjast hjá stjórnmálamönnum. Hann hefur mjög lagt stund á að
hynnast listum, er vel lesinn í bóhmenntum, hann ódæmi af ljóðum, er
óþrjótandi sjóður af persónusögu; starf hans sem stjórnmálamaður,' ásamt
meðfæddri eftirtehtargáfu og stálslegnu minni, að ógleymdri þeirri menntun
og víðsýni, sem gerir honum allan samanhurð svo auðveldan, það hefur
allt gert hann að námu fyrir rithöfund. En það er samt sem áður enn
eitthvað til viðbótar við allt þetta. Oft dettur mér í hug, þegar ég tala við
Jónas Jónsson, að hann sé í eðli sínu fyrst og fremst listamaður. Það hýr
eitthvert óútreihnanlegt snilldareðli djúpt í manninum. Stundum finnst
manni, að það sé aðeins brotabrot af því, sem hafi fengið að horna frarn,
— í hans beztu shrifum, og í ýmsum þeim stórvirhjum, sem gerð hafa
verið í landinu að hans frumhvæði" (Dagleið á fjöllum, bls. 128—129).
Halldór Laxness dregur hér upp allglögga mynd af Jónasi, eins og
aðdáendur hans sáu hann á þessum árum. Andstæðingar Jónasar sáu hann
hins vegar í öðru ljósi. I augum þeirra var Iiann ósvífinn og hefnigjam,
og áttu blaðashrif hans, sem oft voru hörð og óvægin, sinn þátt í því áliti.
Margir þeirra trúðu því einnig, að hann væri ehhi sá, sem hann þættist
vera, heldur væri hann dulbúinn byltingarmaður og hommúnisti. Hæfi-
leihar hans voru yfirleitt viðurhenndir, en vegna þeirra var hann líha tal-
inn enn hættulegri en ella. I endurminningum Bernharðs Stefánssonar
er að finna shemmtilega smásögu af því, hvert var mat andstæðinganna
á Jónasi á þessum tíma:
„Eitt sinn bauð Olafur Thors mér, ásamt fleiri þingmönnum, heim
til sín. Þar voru meðal annarra Ásgeir Ásgeirsson og Björn Líndal. Ólafur
veitti óspart vishý, og er rnenn gerðust henndir, stóð Líndal allt í einu
upp og settist svo afsíðis þegjandi. Ásgeir gehh til hans og spurði, hvort
hann væri lasinn. „Nei,“ segir hann, ,,ég er að hugsa urn Jónas.“ Jónas
olli víst íhaldsmönnum töluverðum áhyggjum á þeirn árum“ (Bernharð
Stefánsson I, bls. 113).
Þetta gerðist á hjörtímabilinu 1923—27, en þótt harhan væri þá rnihil
í stjórnmálabaráttunni, varð hún mihlu meiri eftir að stjórn Lramsóhnar-
flohhsins hom til valda sumarið 1927. Urslit þinghosninganna þá urðu
þau, að Lramsóhnarflohhurinn og Alþýðuflohhurinn fengu samanlagt meiri-