Andvari - 01.01.1970, Qupperneq 84

82
SIGURÐUR ÞÓRARINSSON
ANDVARI
sóknir Marinatos á 4. tug aldarinnar færðu sönnur á, að þar hefði að fornu
verið hafnarborg Knossos. Og þar í rústunum fann hann þann vikur og þau
verksummerki flóðbylgju, sem komu honum á sporið með tilgátu hans um ör-
lög Atlantis. Því miður höfðu fornleifafræðingar í þann tíma ekki gert sér Ijóst
mikilvægi vikursins, og var ekkert hirt um að taka sýnishorn af honum. Eg
fann þama smávikurmola, og er ljósbrot hans slíkt, að líklegast er hann úr
Santórínargosinu mikla. Frá Amnísos var ekið til rústa Knossoshallar, sem eru
í vinalegu dalverpi milli hæða þakinna olíuviði.
Menn verða títt fyrir vonbrigðum, er fyrir augu þeirra ber i fyrsta sinn
eitthvað, sem þeir hafa gert sér háar hugmyndir um og þá hefir lengi dreymt um
að líta. En Knossoshöll svíkur engan. Þótt sitthvað megi víst finna að þeim
endurbyggingum, sem Sir Arthur Evans lét framkvæma þarna, þá auðvelda
þær mjög leikmanni að átta sig á því, hvernig þarna hefur verið umhorfs í þann
tíma, fyrir um hál'fu fjórða árþúsundi, er þjóðhetja Aþenu, Þeseifur, vakti ást
Ariödnu dóttur Mínosar Kríteyjarkonungs og rakti sig um þetta völundarhús
með þræði röktum af hnykli hennar. Ég vax svo heppinn að njóta á göngu minni
um sali Knossoshallar leiðsagnar ungs sænsks prófessors í fornleifafræði, sem er
sérfróður um mínóska menningu og þekkti hvern luók og kima í Knossos.
Heitir sá Paul Áström og er forstöðumaður Sænska hússins í Róm.
Já, merkilegar eru rústir Knossoshallar og munu fáar merkilegri á jarðar-
kringlunni, en hrifnari miklu varð ég þó af öllum þeim dásemdum, fundnum
í Knossos og öðrum mínóskum borgarrústum á Krít, sem fornminjasafnið í
Herakleion hefur að geyma, skrauíker og aðra skrautmuni, gerða af ótrúlegum
hagleik og smekkvísi, og hin aðdáunarverðu freskómálverk, sem öðru fremur
birta hinn heillandi þokka mínóskrar listmenningar. Þurft hefði marga daga til
þess að skoða sem skyldi það, sem þetta safn hefur að geyma, en nú varð eitt
kvöld að nægja áður en siglt var aftur til Attíku.
Fáir vita, hve mikið þeir þurfa að vita til þess að vita, hversu lítið þeir vita.
Svo var að heyra á sumum grísku þátttabendanna í upphafi ráðstefnunnar um
Santórínargosið, að hlutverk hinna erlendu þátttakenda væri eiginlega aðeins að
leggja blessun yfir endanlega lausn Atlantisgátunnar, en eins og vænta mátti,
'leiddi ráðstefnan það í ]jós, að Atlantisgátan er ekki eins nærri því að vera
leyst og fyrirfram var talið af sumurn. M. a. virtust fornleifafræðingarnir alls
ekki enn vera á sama máli um það, hvenær hið mínóska veldi á Krít hefði raun-
verulega hrunið. Með réttu var bent á, að aldursákvarðanir þær á öskulaginu
mikla, sem gerðar hafa verið með geislakolsaðferðinni, eru ekki eins öruggar og
talið hefur verið, því að rannsóknir hafa leitt í ljós ýmsa vankanta á þessari
merkilegu tímatalsaðferð, vankanta, sem nú er unnið af kappi að því að lagfæra.