Andvari - 01.01.1974, Blaðsíða 28

26
JÓHANN ITAFSTEIN
ANDVAKI
mörgu leyti ólíkar hver annarri. Sumar þeirra eru hinar mestu og voldug-
ustu í heimi. Aðrar eru smáar og lítilsmegandi. Enginn er þó rninni né
má sín minna en þjóðin mín, íslenzka þjóðin.
Islendingar eru vopnlausir og hafa verið vopnlausir síðan á dögum
víkinganna, forfeðra okkar. Við höfum engan her og getum ekki haft. Island
hefur aldrei farið með hernað gegn nokkru landi, og sem vopnlaust land
hvorki getum við né munum segja nokkurri þjóð stríð á hendur, svo sem
við lýstum yfir, er við gerðumst ein af Sameinuðu þjóðunum.
Staðreynd er, að við getum alls ekki varið okkur gegn neinni erlendri
vopnaðri árás. Við vorum þess vegna í vafa um, hvort við gætum gerzt
aðilar þessa varnarbandalags. En svo getur staðið á, að Island hafi úrslita-
þýðingu um öryggi landanna við Norður-Atlantshaf.
I síðasta stríði tók Bretland að sér varnir Islands, og síðan gerðum við
samning við stjórn Bandaríkjanna um hervarnir Islands, á meðan á stríð-
inu stóð.
Aðild okkar að Norður-Atlantshafssamningnum sýnir, að bæði sjálfra
okkar vegna og annarra viljum við svipaða skipan og þá á vörnum landsins,
ef ný styrjöld brýzt út, sem við vonum og biðjum, að ekki verði.“
Konmiúnistar hafa ætíð verið andvígir þátttöku okkar í Atlantshafs-
bandalaginu, en jafnan hefur verið samstaða um hana milli flokkanna
þriggja, Alþýðuflokksins, Framsóknarflokksins og Sjálfstæðisflokksins. Nú
verður ekki lengur um það deilt, að tilvera Atlantshafsbandalagsins hefur
tryggt frið í þeirn heimshluta, sem það tekur til. Eftir að það var stofnað,
var framrás kommúnismans í Evrópu stöðvuð, og ekkert ríki hefur síðan
í skjóli hinna sovézku herja verið gert ánauðugt umfram það, sem var.
Við megurn hins vegar ekki gleyma því, að tvisvar sinnum hefur þurft
að árétta valdið og sýna lmefann. Það var árið 1956, þegar sovézkir herir
héldu inn í Ungverjaland og bældu niður frelsisbyltingu þar. Svipað
ofbeldi endurtók sig árið 1968, þegar sovézkir herir í fararbroddi annarra
herja Varsjárbandalagsins héldu inn í Tékkóslóvakíu og létu hnefaréttinn
ráða. Hættan hefur því í raun og veru aldrei liðið hjá, og sé litið raunsætt
á hlutina, verður að viðurkenna, að hættan er enn fyrir hendi. Þetta var
óyggjandi áréttað á tuttugu ára afmæli Atlantshafsbandalagsins, en þá var
af því tilefni haldinn sögulegur fundur í Washington. Þennan fund sóttu
fjórir þálifandi stjórnmálamenn, sem allir höfðu verið utanríkisráðherrar