Andvari - 01.01.1974, Blaðsíða 108

106
BJÖRN SIGFÚSSON
ANDVARI
treystum Nordck til að varðveita, cr sýnd-
armennskulaust hlutgengi ihinna mannfáu
aðildarríkja, scm í því verða. Meðal miklu
ósamkynjaðri ríkja en þau cru hjálpar aft-
ur lítt, þó í orði kvcðnu væri ætlazt til
slíks hlutgengis. Þó ísland gcti brugðið
fyrir sig nægu sjálfstrausti í einstöku máli
í Sþ og vonazt til árangurs, eins og ferskt
minni frá ráðstcfnu í Caracas bendir til,
þarf margt stærra en Island hcfur ráð á,
cf það á að geta gcngið að hlutgcngi sínu
vísu á vcttvangi stórs hnattsvæðis. Sjálfs-
trausts krcfst ég af landi mínu og þcss
um lcið að ýta cðlilegum minnimáttar-
kcnndum okkar inn í c. k. afmarkaða bása
án þcss að leyna þcim með því. Hræðsla
skcrpir oft hugkvæmni, en gagnar þó
landi lítt, nema sjálfstraust nái yfirhönd-
inni og njóti óttans sér til brýningar.
Gagnlaust cr að fá hól og tiltrú úr öðrum
löndum og guggna svo sjálfur á vandan-
um að framkvæma hið nauðsynlega, mcnn
svipta sig mcð því hlutgcngismögulcikum.
Sé hornsteinn undir samskiptum 2-4
ríkja hlutgengi með gagnkvæmri tíltrú,
gctur hið norræna samband þeirra ekki
átt cftir að springa af misklíðarefnum,
sem sibreytileg verða frá einum áratug
til annars, ckki fremur en sögureynd þjóð
vill kljúfa ríki eða fylkjasamband sitt
vegna óþægilegra dægurmála og dcilna.
Hinn seinofni vefur samhjálpar meðal
komandi Nordcklanda kemst ekki af mcð
samning einsamlan og reglugerðir, tilbún-
ar af svo ágætum stofnunum sem Norður-
landaráði (N-ráði). Réttartilkall hvers
lands, m. a. jaðarfylkja, í heildina þarf
auk hans tíma til að víxlvefast við orku-
málastefnuskrá stórhcildarinnar, fjárfest-
ingaráætlanir og byggðarkjarnahugmvnd-
ir, svo nærtækt dæmi samningsatriða séu
á lofti gripin. Þó styrklciki hvers þcss
lands, scm hcfur hann á vissu sviði mcst-
an, vcrði sóttur til framkvæmda í þann
stað Nordcks, sem smæstan þann styrk
hefur, virðist fylgja því smærri áhætta og
minni óútreiknanlciki en þar sem öflug-
ustu fjárgróðahringar heims cru til slíkra
hlutverka kvaddir. Máttarmunur ríkja í
■þessu efni cr röksemd fyrir gagni af Nord-
ck og girðir ckki fyrir, að það norræna
grundvallarhugtak njóti sín á margan
hátt, að sambandsríkin lifi saman sem
jafnokar lagalega og menningarlega.
Hvergi ncma í þessurn hópi og N-ráði á
hið dvergvaxna ísland þess réttar virki-
!ega von.
Forsaga norrænna tcngsla cr orðin löng,
og væri hún cinokunarmeini blandin, sem
beiskt var í huga enn, mcðan ég óx upp,
gefur sagan löndunum fortakslaust þessa
cggjun eina: Stvrkið samtök ykkar, metizt
ekki til ills um sérþætti hvers ykkar, hcld-
ur gerið Norðurlönd í friðscmi sinni ein-
beittara afl en fyrr, bæði út á við og til að
fullncma hið afskammtaða hnattsvæði sitt
að 200 mílna auðlindalögsögunni með-
reiknaðri. Gleymum aldrei norrænu bróð-
urlandi og látum það ekki ná að gleyma
eynni í bylgjum blám.
Vinkveðja frá yngsta skáldi reykvískra
stúdcnta um 1830 til ágæts fulltrúa
norskrar sjálfstæðis- og stúdcntahrevfingar
fól þá gagnkvæmu tilætlun í sér: að muna.
Norðmaðurinn hafði komið hingað vorið
1825 til að læra norrænu fornsagna og
feðra sinna og sat við nægtabrunn hcnnar
lcngi, varð síðar áhrifamaður og skáld í
Kristíaníu, reit og orti margt. Evrópu-
hreyfingin fyrir og eftir 1830 var þá að
koma því hugboði inn hjá reykvíska hópn-
um, gullaldardrcymnum, að skáld hans
yrðu að bcra sig sem spámcnn innlendrar
þjóðtungu og sjálfstrausts, en ekki bara
sem hcimalningar Bessastaðaskóla og 700
manna útróðraþorps í einu vesalasta amti
Danavcldis. Til að minna á forþróun hlut-
gengis vors í 150 ár tók ég svo þessa