Andvari - 01.01.1974, Blaðsíða 129

ANDVARI
127
JAFNVÆGISGRLlNDVÖLLURINN VHRÐI ÞRÍRÍKJA NOIÍDEK
þjóða. Goðsögn í Vafþrúðnismálunum
norsku í Eddu man cftir innrás, scm gæti
hugsazt á bronsöld cða hvenær það nú
kynni að hafa gerzt, að dísablótsþjóðir
ryddust yfir Kjöl og hertækju, segjum
Þrándheim, og gæfu honum það nafn.
Sögnin býr sér til þetta form véfréttar:
„hamingjur einar, þær er t heimi eru" -
þrjár þjó3ir falla þorp yfir." - Vonurn og
biðjum, að það verði nú „hamingjur cin-
ar“, sem fyrir þúsund ára kaupstaðar-
afmæli Niðaróss 1996 ættu að hafa gert
hann að norðurhelftarmiðstöð hverri ann-
arri miðstöð framar, skipað henni og há-
skólunum þar til norræns öndvcgis.
ísland hcfur 1814-1974 gerzt órækt
sönnunargagn um það, að til hlutgengis
í hópi þjóðanna megnar oft sá að rísa,
sem trúir nóg á endurfæðing sína úr öfl-
ugum fortíðararfi, þó ckki þurfi 'þess endi-
lega, að arfurinn sé samlyndur við nýju
þjóðina. Svo yrði það enn urn Þrændur,
bæði innflutta og heimgróna mcnn. Svo
er einnig sjálfstrausti íslenzkra væringja
farið, einkum í fylgd við aðra norræna.
Það eru eigindir arfs þessa að veita því
stærri skerf 1 hvers hlut sem skipt er
milli flciri erfingja, enda sækir hann magn
í viðtakcndurna. Þcir verða þcim mun
oftar miklir af sjálfum sér sem fleiri eru
um það að njóta hans og unnnynda hann
hver eftir nýaldarþörf sinni. Einhver
dýpsta rót trúnaðarins milli hræðraþjóða
er sjálfsvirðing hverrar þcirra um sig; auð-
velt að víkka hana jafnt yfir á bræðurna.
Hver er svo nýaldarþörfin og hve
djúpt þarf að plægja þann svörð, sem við
núna göngum, til að óþekktar uppskeru-
tegundir 21. aldar spretti þar miklar og
góðar? - í Reykjavík og landi hinnar sí-
skjálfandi jarðskorpu, með ærinn stjórnar-
óróa að skemmta sér líka við, veit ég og
vona, að svona hálfsvaraðar spurningar
verði áleitnar, og kýs fremur það en já-
yrði við hverri ályktun minni. En rnjög
fara hlutir eftir framvindunni, sem í
grannlöndum gerist, og þar tekur e. t. v.
lcngri stund en hér að ná hagræðingar-
valdi yfir tilfinningu sinni til hins arf-
tekna. í þeim situr e. t. v. unr of gömul
cignarást á hjálendunni í bvlgjum blám
og í sökkvabekk Sögu. Við cndurmet-
um skandinavíska feðraslóð hins vegar oft
mcð sjálfshreyknu gestsauga Vesturfar-
ans, finnum svo í næstu andrá dýpri
tryggðartaug.
Kæmirðu fyrir 1-2 tugum vctra í
elzta borgarhluta Þrándheims, varð
I lcimskringla þér opin bók og eins utan-
farasagnir bændasona á söguöld og engir
fúsari til cn þarlcndir förunautar að telja
gullsatt hvert orð, sem þar stóð. Austan
frá jarlssetri á Hlöðurn og neðan frá krýn-
ingarstað Eyraþings nær ósnum var hægt
að rckja í anda klyfjaflutningsgötur verzl-
unar- og konungsmiðstöðvarinnar út um
kaupanginn forna, um Kálfskinn og llu-
velli og svo til grannbyggða. í fljótinu lék
hér Kjartan Ólafsson við konunginn á
sundi, á bakka þess unnu skáld við tjörg-
un skipsskrokka sinna milli þess sem þau
ortu og færðu stundum óþvegin skjöld-
ungurn dýrastar drápur. Þessi skógarsortu-
dimmi ós Niðar rann alveg raddlaus fram,
cn þó fannst þér, og enn hcldur mér, sem
hér væri okkur gefin li\'er öldin að baki
annarri til að hlusta eftir og í cftirvænt-
ingu væri öll hin afskekkta stórborg svona
merkilega hljóð, borin saman við Björg-
vin cða norrænu höfuðborgirnar. Ráðast
cngra landsvæða örlög framar hér? - Úr
virðulega látlausri framkomu, scm sýnd-
ist fastlcga ríkjandi meðal borgaranna, og
nægu sjálfstrausti, sem ekkert lá á, sýnd-
ist það skína, að héðan af gerðust engir
hlutir nema þeir, sem sjálfsagðir væru eða
þættu, og fannst mér sem tímatal 20. ald-
ar hreyfðist nú aftur á bak og einsætt að