Hugur - 01.06.2011, Page 9

Inngangur ritstjóra
7
til náttúrunnar mótast af þessari margræðni ekki síður en þeirri birtingarmynd
sem hún getur tekið á sig og er svo vel lýst í texta Megasar sem skreytir þessi inn-
gangsorð. A Hugvísindaþingi 2011 var haldin málstofa sem helguð var þemanu
þar sem „náttúran öll og eðli manns“ voru rædd. I málstofunni lagði ritstjóri til
nokkrar hugmyndir sem hér koma saman sem inngangur að þemagreinunum.
Þar koma fram efasemdir um að hægt sé að ræða um náttúru sem fyrirbæri sem
standi andspænis manninum.Jafnvel í vísindabyltingu sautjándu aldar virðist sem
fáir heimspekingar hafi raunverulega talið að natura eða eðh veruleikans sé eitt-
hvað sem við uppgötvum og skilgreinum sem andstæðu hins mannlega.
Greinarnar sem tilheyra þemanu spanna eins vítt svið og mögulegt var að von-
ast eftir. Björn Þorsteinsson ríður á vaðið með grein sem kryfur samband manns
og náttúru í félagi við kunna grein Páls Skúlasonar „Hugleiðingar við Oskju“.
Björn kallar einnig til hðs við sig ekki ómerkari hugsuði en Hegel, Lacan og
Zizek til þess að takast á við spurninguna hvort náttúran þurfi að minna á vél
þótt hún fylgi einhverjum reglum. Eyja Margrét Brynjarsdóttir kafar djúpt ofan
í eðli verufræðinnar sjálfrar og spyr hvort aðferðir náttúru- eða tilraunavísinda
eigi við innan greinarinnar. Styðst hún við tvö áhugaverð dæmi í rannsókn sinni.
Margar siðfræðikenningar sem vísa til náttúrunnar byggja lauslega á hinu forna
stóulögmáli um að maðurinn eigi að lifa í samræmi við náttúruna. Svavar Hrafn
Svavarsson skrifar ítarlega grein um þetta lögmál og þær flóknu myndir sem sið-
fræði stóumanna tekur á sig. Róbert Jack ræðir í sinni grein aðra vídd náttúru-
hugtaksins eins og það tengist mannlegu eðli í heimspeki fornaldar þegar hann
veltir upp áhugaverðri túlkun á svokölluðum „ástarstiga“ Platons. Róbert bendir
á að sú leið sem stiginn táknar til æðstu náttúru mannsins byggi á svipaðri sýn
til mannlegs þroska og finna má í sálfræði samtímans. Síðasta þemagreinin er
ávöxtur samstarfs Sigríðar Þorgeirsdóttur og Guðbjargar R. Jóhannesdóttur þar
sem þær ræða fegurð náttúrunnar og náttúrulega fegurð á áleitinn hátt. I grein
sinni sýna þær fram á hvernig náttúrufegurð krefur okkur um að láta af þröngri
sýn á einstaldingseðhð og opna okkur fyrir stund fegurðarinnar þegar skilin mihi
mannsins og náttúrunnar mást út.
Niður með náttúruna
Neðar neðst og dýpst
Þar sem öskrin djöfla duna
Og dásemd guðs aldrei prífst
Niður með náttúruna
Nógu sé dýflyssandi hennar lcegð
Fyrir goselda oggaddabruna
Grið fái hún engin né vægð
Ef eitthvert eitt heimspekilegt hugtak hefur verið áberandi á árinu 2011 þá er
það „gagnrýnin hugsun". Tvær ráðstefnur hafa verið haldnar í Háskóla Islands
um gagnrýna hugsun og kennslu hennar og þrjár stofnanir innan Háskólans hafa