Hugur - 01.06.2011, Qupperneq 10

Inngangur ritstjóra
nú tekið höndum saman og hrundið af stað verkefni sem snýr að eflingu kennslu
í gagnrýninni hugsun og siðfræði á öllum skólastigum. Ein niðurstaða þeirrar
vinnu er vefurinn www.gagnryninhugsun.hi.is, sem hefur vakið nokkra athygli
undanfarið. Umræða um mikilvægi gagnrýninnar hugsunar hófst þó hvorki í ár
né í kjölfar atburðanna fyrir þremur árum. I raun má sega að á Islandi hafi mynd-
ast sérstök hefð um gagnrýna hugsun. Sú hefð hefur verið að þróast síðan Páll
Skúlason ritaði greinina „Er hægt að kenna gagnrýna hugsun?" á seinni hluta
níunda áratugs síðustu aldar. íslenska hefðin er sem sagt nokkuð frábrugðin því
sem kennt er við Critical Thinking í enskumælandi löndum svo dæmi sé tekið.
Þegar vísað er til „hefðar" í þessu samhengi er auðvitað ekki verið að vísa til þess
að íslenskir heimspekingar séu sammála um allt það sem viðkemur gagnrýninni
hugsun. Olafur Páll Jónsson passar vel inn í þessa íslensku hefð en hefur jafnframt
skapað sér ákveðna sérstöðu í umræðunni. I grein sinni „Hugsandi manneskjur",
sem er eina sjálfstæða heimspekiritgerðin sem birtist í þessu hefti sem tengist
ekki þemanu, ræðir Ólafur Páll á skemmtilegan hátt hvernig gagnrýnin hugsun
og kennsla hennar getur ekki aðeins snúist um óhlutbundnar reglur. Gagnrýnin
hugsun, sú hugsun sem beinist að öllum hliðum hvers máls, verður einnig að
byggja á þáttum sem felast í skynjun okkar og tilfinningalífi.
Ólafur Páll hefði þó áreiðanlega haft sitt hvað fram að færa um þemað. Bók
hans Nátttira, vald og verðmæti, sem kom út árið 2007, er eitt öflugasta innlegg
í umræðuna um málefni náttúrunnar sem gefið hefur verið út á íslensku og er
gott dæmi um hvernig umræðan um umhverfismál á íslandi hefur þroskast á síð-
ustu árum. Guðbjörg R. Jóhannesdóttir skrifar ritdóm um bókina en Guðbjörg
hefur sjálf verið í fararbroddi þessarar umræðu. Nokkrir aðrir ritdómar birtast
einnig í heftinu. Erla Karlsdóttir skrifar um eitt áhugaverðasta verkefni Sigríð-
ar Þorgeirsdóttur á síðustu árum, verkið Birth, Death and Feminity. Philosophies
of Embodiment, sem hún vann ásamt þeim Söru Heinámaa, Robin May Schott
og Vigdis Songe-Moller. Egill Arnarson skrifar um greinasafn Jóns Ólafssonar
Andóf, ágreiningur og áróður þar sem möguleikar heimspekinnar til þátttöku í
umræðu samtímans eru greindir. Einnig eru birtir ritdómar um tvö nýleg verk
sem Heimspekistofnun hefur gefið út. Róbert Jack fjallar um Tíma heimspekinnar
iframhaldsskólum eftir Kristínu Hildi Sætran og Jakob Guðmundur Rúnarsson
gagnrýnir I sátt við óvissuna. Bók um efahyggju og heimspekilegapekkingarfræði eftir
Atla Harðarson.
Að lokum vill ritstjóri nefna nokkur atriði sem sitja í honum í kjölfar vinnunnar
við heftið. I fyrsta lagi má rifja upp þá augljósu staðreynd að Hugur er fræði-
tímarit. Slík tímarit byggja fyrst og fremst á tvennu: að fá fólk til að ritrýna og að
fólk sætti sig við ritrýni. Mér er bæði ljúft og skylt að þakka því fólki sem tók að
sér ritrýni fyrir þetta hefti fyrir þá ágætu vinnu sem það innti af hendi. Það er von
mín að fræðimenn haldi áfram að taka að sér það vanþakkláta starf á komandi
árum. Vönduð ritrýni er ein mikilvægasta forsenda fræðilegrar heimspekilegrar
umræðu á Islandi. Einnig þakka ég þeim höfundum sem eiga greinar í heftinu
fyrir samstarfið. Hér var byrjað á að ræða þá þörf heimspekinnar að brjóta af sér
hlekki greinarinnar. Ég vona að við getum öll verið sammála um að hvernig svo