Hugur - 01.06.2011, Page 97

Hugur - 01.06.2011, Page 97
Endurheimtfegurðarinnar á tímum náttúrunnar 95 fremur meðvituð um að örlög mannkyns eru samofin ástandi náttúrulegs um- hverfis. Það er ein ástæða þess að samtímaheimspekingar grafa nú upp hinn hulda þráð vegna þess að fegurðarþrá hefur með tengsl við viðfangið að gera.Tengsl sem lúta að því að við getum ekki bara stýrt viðfanginu og átt það. Fegurðarprá Sú fegurðarþrá sem síðari tíma heimspekingar telja að hafi orðið undir í heim- speki fegurðarinnar er þrá sem er jákvæð og grundvallast ekki á skorti eða löngun til að eignast eða stjórna: „Þrá er ekki alltaf spurning um þörf eða skort, og upp- fylling þrár er heldur ekki nauðsynlega eignarhald".11 Sú jákvæða þrá sem Jantzen tengir við fegurð byggist á löngun, ekki til þess að eignast, heldur til þess að dvelja við fegurð viðfangsins.12 Fegurð hefur aðdráttarafl, hún dregur vitund okkar að sér og skapar þrá eftir endurtekningu og eftir því að viðhalda og deila fegurðinni með öðrum. Hver kannast ekki við þá tilfinningu að upplifa eitthvað fallegt og finna þá til þarfar til þess að hnippa í næsta mann og benda honum á það? Eða að finna til löngunar til þess að taka ljósmynd, eða teikna mynd, skapa tónverk, skrifa ljóð, eða einfaldlega stara lengi - þarfar til þess að fanga fegurðaraugnablikið og skapa úr því nýja fegurð, halda fegurðinni áfram á einhvern hátt? Fegurð nærir þá sem upplifir hana og sú næring hvetur hana til þess að endurgjalda: vernda og næra þessa fegurð svo hún megi halda áfram og næra fleiri. Ef skilningur okkar á fegurðarhugtakinu er byggður á þessari tegund þrár í stað þeirrar neikvæðu, blasir við allt önnur mynd af því í hverju fegurðarupplifunin felst og hvaða áhrif hún hefur á mannlegt líf og vitund. Slík upplifun gefur okkur tækifæri til að hugleiða og dvelja við hlutinn. Að dvelja við fegurð Upphafspunktur fegurðarupplifunarinnar er í skynjuninni, viðfang fegurðarinn- ar — hvort sem það er form, litur, áferð, hljóð, hreyfing, orð eða athöfn — dregur skilningarvitin að sér, grípur athyglina. Oft gerist þetta alveg óvænt, að fegurð grípur athygli manns og dregur vitundina út úr hversdagsamstrinu í augnablik. (Niðursokkinn í hversdagslegar hugsanir verður manni litið út um gluggann og sér svani fljúga hjá í morgunbirtunni - í nokkur augnablik stoppa hugsanirnar og það eina sem fyllir huga manns eru hægar hreyfingar fagurhvítra vængjanna.) En oft er fegurðarupplifunin eitthvað sem við sækjumst sérstaklega eftir - á listasafn- inu eða í leikhúsinu, úti í náttúrunni, eða heima í stofu með bók í hönd eða tónlist I eyrum. Þá setjum við okkur í ákveðnar stellingar og búumst við því að athygli okkar verði gripin (og verðum jafnvel fyrir vonbrigðum ef við náum ekki að skilja hversdagsleikann eftir, fáum ekki nægilegt næði til þess að njóta). Þegar athyglin hefur verið gripin kemur þráin eftir endurtekningu til sögunnar II Jantzen 2004:157. 12 Galen A. Johnson íjallar einnig um fegurð og þrá, sjá Guðbjörg R. Jóhannesdóttir 20ioa.
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148
Page 149
Page 150
Page 151
Page 152
Page 153
Page 154
Page 155
Page 156
Page 157
Page 158
Page 159
Page 160
Page 161
Page 162
Page 163
Page 164

x

Hugur

Qulequttap nassuiaataa:
tímarit um heimspeki
Saqqummersitap suussusaa:
Katersaatit:
Gegnir:
ISSN:
1021-7215
Oqaatsit:
Ukioqatigiiaat:
29
Assigiiaat ilaat:
29
Aviisini allaaserineqarsimasut nalunaarsornikut:
358
Saqqummersinneqarpoq:
1988-Massakkut
Iserfigineqarsinnaavoq piffissaq una tikillugu:
2021
Skv. samningi við Félag áhugamanna um heimspeki er ekki hægt að sýna efni frá síðustu fimm árum í almennum aðgangi á Tímarit.is.
Saqqummerfia:
Redaktør:
Jörundur Guðmundsson (1988-1999)
Ágúst Hjörtur Ingþórsson (1990-1994)
Ólafur Páll Jónsson (1995-1995)
Haraldur Ingólfsson (1995-1995)
Skúli Pálsson (1996-1996)
Hrannar Már Sigurðsson (1997-2000)
Jón Ólafsson (2000-2002)
Salvör Nordal (2000-2000)
Saqqummersitsisoq:
Félag áhugamanna um heimspeki (1988-Massakkut)
Oqaaseq paasinnissutissaq:
Allaaserineqarnera:
Heimspeki.

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Link to this issue: 1. tölublað (01.06.2011)
https://timarit.is/issue/356946

Link to this page: 95
https://timarit.is/page/5696621

Link to this article: Endurheimt fegurðarinnar á tímum náttúrunnar
https://timarit.is/gegnir/991000810479706886

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.

1. tölublað (01.06.2011)

Actions: