Tímarit Máls og menningar - 01.12.1956, Side 82

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
þjáninga. Eins og í upphafi var get-
ið hefur sú öld er við lifum á ekki
staðið öðrum á sporði í neinu af
þessu. Ein hatrömmust átök verald-
arsögunnar hafa einmitt staðið á
okkar öld, með fæðingarhríðum
nýrra tíma eftir því sem við getum
bezt séð. í þessum blóðugu átökum
hefur skapazt andrúmsloft haturs og
tortryggni, hræðslu og ótta, sem alið
hefur margt illt og gert úlfa úr
mönnum. Hvemig má þá vera að
íhugull vísindamaður, sem reist hef-
ur lífsskoðun sína á réttlæti og
mannúð, jafn fótum troðnar sem
þær hugsjónir eru, skuli geta sagt
með lífsferil jafn langan að baki:
Mikil hamingja er að lifa á þessum
tímum. Mátti ekki miklu fremur ætla
að manni með lífsskoðun og hjarta-
lag sem Joliot-Curie hefði hrosið
hugur við er hann heyrði að jafnvel
ríki sósíalismans, sem grundvölluð
skyldu vera framar öllu á réttlæti og
mannúð, hafi ekki heldur sloppið hjá
að fremja brot á þessum grundvallar-
hugsjónum. Enginn þarf að ætla að
Joliot-Curie hafi látið sér sjást yfir
þetta. Grein hans sem ég vitnaði til
er einmitt rituð sem bréf til þings
Kommúnistaflokks Frakklands eftir
allt sem á gekk út af ræðu Krústsjefs
á lokaða fundinum margumrædda í
Moskvu í vetur. Greinin felur ein-
mitt í sér ályktun hans um samtíð-
ina að undangenginni íhugun um
þessi mál einnig. Nei, Joliot-Curie
dregur ekkert undan af því sem upp
hefur komizt um afbrot mannsins á
þessari öld né því sem saga fyrri
alda kennir oss um háa og lága.
Hann veit um allar andstæður í
mannheimi, í skapgerð einstaklings-
ins, veit að jafnvel í þjónustu mann-
úðarinnar eru frekleg afbrot framin,
veit um lífsöflin jafnt sem þau er hafa
ógnarfyllsta mátt til að tortíma lífi.
Hann þekkir víddir kjarnorkualdar-
innar, víddir mannshugsans, veit
hversu flóknir eru vefir lífsins. Ein-
mitt það sem vekur hjá honum ham-
ingjukennd lífsins, fögnuð yfir því
að lifa, að lifa á okkar tímum, styðst
við þekkingu hans á heiminum,
kynni hans af þjóðum, af manneðl-
inu, kostum þess og breyskleika. Með
starfi sínu að félagsmálum, ekki sízt
í friðarhreyfingunni, hefur hann
kynnzt mönnum af öllum þjóðum og
kynþáttum, lífsóskum manna á jörð-
inni, og hinum ólgandi lífskrafti
þeirra sem brýzt undan allri ánauð
og kúgun, lifir af allar kvalir, hefur
í sér sífrjóvgandi lífsafl, eilífa trú á
betri málstað og sigur hans. Og
hvernig rökstyður hann hamingju-
kennd sína?
Síðustu árin hafa viðburðir
óvenju mikilvægir fylgt hver á fætur
öðrum. Án öfga má tala um sann-
kallað regn af staðreyndum sem um-
skapa fjölmargar hugmyndir og
breyta þeim sem áður voru af mörg-
um taldar réttar og óumbreytanlegar.
176