Tímarit Máls og menningar - 01.12.1956, Side 100

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
unar eru oftast tímar, þegar margt er
rætt um háleita hluti. Á slíkum tím-
um þarf hugrekki til þess að tala um
hversdagslega og smáa hluti svo sem
mat og húsaskjól vinnandi manna,
þegar í öllum áttum er æpt um að
fórnarlund sé aðalatriðið. Þegar
hrúgað er á bændur upphefð og lofi,
þarf kjark til að tala um vélar og
ódýrar fóðurvörur, er létta mundu
hið lofsungna strit þeirra. Þegar
hrópað er um það í öllum útvarps-
stöðvum, að fáfróður maður og
menntunarlaus sé betri en sá, sem
þekkingu hefur, þá þarf hugrekki til
að spyrja: betri fyrir hvern? Þegar
talað er um fullkomna og ófullkomna
þjóðflokka, þarf hugrekki til að
spyrja, hvort hungur og vanþekking
og styrjaldir leiði ekki af sér van-
skapnað. Einnig þarf kjark til þess
að segja sannleikann um sjálfan sig,
hinn sigraða. Margir, sem ofsóknum
sæta, hætta að geta séð eigin galla.
Þeim virðist ofsóknirnar vera stærsta
óréttlætið. Ofsækjendurnir eru hinir
illu, vegna þess að þeir ofsækja, og
þeir sjálfir, hinir ofsóttu, eru ofsótt-
ir vegna þess að þeir eru góðir. En
gæzka þeirra hefur verið ofurliði
borin og sigruð, hefur verið heft og
er þar af leiðandi slæm, haldlaus,
óábyggileg gæzka; því að ekki er
hægt að kenna gæzkuna við veikleika
eins og regnið vætu. Það þarf hug-
rekki til þess að segja, að hinir góðu
hafi verið sigraðir, ekki af því að þeir
voru góðir, heldur af því, að þeir
voru veikir. Það að rita sannleikann
verður auðvitað að vera barátta við
ósannindin, og sannleikurinn má ekki
vera neitt almennt, háfleygt og tví-
rætt. Af þessum almenna, háleita,
tvíræða toga eru einmitt ósannindin.
Þegar sagt er um einhvern, að hann
hafi sagt sannleikann, þá hafa fyrst
nokkrir, margir eða einn sagt eitt-
hvað annað, eitthvað ósatt eða al-
mennt, en hann hefur sagt sannleik-
ann, eitthvað haldkvæmt, raunhæft,
óhrekj anlegt, það, sem máli skiptir.
Lítið hugrekki þarf til þess að
kvarta um illsku heimsins og sigur
siðleysisins almennt og hafa í heit-
ingum um að andinn skuli sigra í
þeim löndum, þar sem málfrelsi ríkir.
Þar láta margir eins og fallbyssum
sé að þeim beint, þegar einungis er
beint að þeim leikhúskíkjum. Þeir
hrópa hinar almennu kröfur sínar út
yfir heim vinsamlega sinnaðra mein-
leysingja. Þeir krefjast almenns rétt-
lætis, sem þeir hafa aldrei lagt neitt
á sig fyrir, og almenns frelsis, krefj-
ast að fá hlutdeild í þeim feng, sem
þegar hefur verið deilt með þeim
lengi. Þeir halda það eitt sannleika,
sem lætur fallega í eyrum. Ef sann-
leikurinn er eitthvað tölulegt, þurrt,
raunhæft, eitthvað, sem útheimtir
erfiði og rannsókn að finna, þá er
hann enginn sannleikur fyrir þá, ekki
þess konar, sem svífur á þá. Þeir
hafa aðeins á sér yfirbragð þeirra,
194