Tímarit Máls og menningar - 01.12.1956, Qupperneq 161

ÍSLENZKAR BÓKMENNTIR ERLENDIS
af stúlkunni en varðveitir hjartans einfeldni
sína.
Þetta vill hann auðvitað ekki kannast við.
Þegar hún fer heim til sín í sveitina til að
vera þar um sumarið, fær hann sér atvinnu
í grenndinni og vakkar þar á báðum áttum
allt sumarið, en stöðugir ósigrar framund-
an. En þrátt fyrir þetta er hann óbugandi í
hjartanu; hann dreymir um hana og yrkir
um hana ávallt meðan hann er að afhöfða
síldina ásamt sex öðrum sveimhugum, og
hann leggur af stað í áttina til hennar óðar
en sfldveiðitíminn er úti, en því nær sem
hann færist bænum, því ragari verður hann,
og þá er hann er kominn að túnhliðinu,
skýzt hann burt eins og skollatófa, vendir
við ferðum sínum og hyggst muni geta hitt
hana í Reykjavík um haustið. Allt fram að
bókarlokum er hann á leiðinni til elskunnar
sinnar.
Það drífur margt á dagana á þeirri leið.
Hann er fótgangandi langar leiðir, er ferj-
aður yfir ár, kemst í drykkjuveizlur, hittir
undarlega menn, því að auðvitað liggur það
ekki fyrir Þórbergi að hitta nokkurs staðar
nokkurn mann, sem talizt geti eins og fólk
er flest. Hver maður verður í meðförunum
lijá honum að þverbrestasmíð, en þverbrest-
ir þessir eða geggjun eru oft samslungnir
hinu skáldlega, bláu víddinni, sem hann
nefnir svo. Sem dæmi má nefna manninn
sem byggir hús sitt þveröfugt við það sem
aðrir gera og setur veggfóðrið yzt, svo að
allir geti séð það, því að veggfóður er til
fegurðar og yndisauka.
Þórbergur talar um sjálfan sig í æsku
sinni með því góðlátlega skopi, sem honum
er lagið. Frásögnin er létt og leikandi en
hún fer aldrei yfir takmörk velsæmisins,
þessi listfengi maður hefur ætíð nánar gæt-
ur á sér. Það er sumt líkt með honum og
Schade, báðir látast þeir vera barnalegir,
háðir skopast þeir að sjálfum sér, — en
Þórbergur hefur fastara taumhald á sér,
enda þótt hann skrifi í óbundnu máli, svo
að hann má að sönnu teljast rithöfundur í
beztu merkingu þess orðs, meistari aðgæzl-
unnar.
Að þessari bók í þýðingu Martins Larsens
er hinn mesti fengur fyrir danska lesendur.
Hún er vakandi og vekjandi bókmenntaaf-
rek.
M. E. þýddi.
*
Þórbergur Þórðarson er heillandi í við-
kynningu. Ef honum svipar til nokkurs
manns, sem við þekkjum, þá er það Schade
eins og hann var í æsku, þegar hann samdi
bókina „Sjov i Danmark“, einmitt um það
leyti sem Þórbergur kom til Reykjavíkur
til þess að gera að engu allar ríkjandi hug-
myndir um hvemig íslenzk skáld skuli
yrkja, jafnt að því er snertir mál og stfl sem
viðhorfið til hlutanna og til mannfólksins.
Þórbergur er sannarlegt skáld, en alls eng-
inn rithöfundur. Hann er uppfullur af gáska
og skopi og sætlegum söng hjartans. Auk
þess fær hann opinberanir, hann lætur sig
engu varða erfðavenjur, hann skopast að
sjálfs sín trega, blæs á sjálfs sín ádeilu og
háð, svo að feykist til og verður að hismi.
Hann er sloppinn út úr skugganum af ís-
lenzkum fornritum, stendur eins og óháður,
sorgfullur og reyndur að vizku. Hann er
skáld ... Það þýðir ekki að reyna að
„skýra“ skáldskap. Ritverk er annaðhvort
skáldskapur eða ekki. Hér skortir ekki á,
hér eru unaðslegar gnægtir fyrir hendi, og
þvflíkan forða sem ritdómarinn kann að
hafa af hugmyndum og annarri tækni til
sinnar iðju, mun net hans þó reynast of stór-
riðið, og hann á ekki annars kost en biðja
lesenduma að reyna að höndla þennan gull-
fugl, sem við náðum ekki og nú situr og
syngur dátt og hlær í þessari einstæðu
skáldsögu Þórbergs Þórðarsonar.
Hakon Stangerup.
255