Tímarit Máls og menningar - 01.12.1995, Page 11

hlýtur að rofna, hvenær sem bragliða-talan í línu er stök, og e.t.v. á það
einhvern þátt í vinsældum fimm-jamba-línunnar.
Öllu þessu, og hverju því sem áhrif hefur á hrynjandi og bragskraut, þarf
kvæða-lesarinn að gefa náinn gaum. En ætti hann þá að leitast við að halda
sem mest fram öllu því skrauti sem hann finnur í kvæði?
Fjarri fer því. Hann á ekki að trana því fram, heldur leita hins rétta hófs,
sem gerir „skrautið“ að fegurðar-auka, en forðar því frá að verða að glysi.
Skammt er öfganna á milli, og fátt er hvimleiðara í brag en ofskraut. Lesarinn
þarf jafnvel að gera ýmist að benda á skrautið og breiða yfir það að nokkru,
og þar verður smekkur hans sjálfs að skera úr. Það er svo um flest skraut, að
það er því aðeins til prýði, að hóf sé á.
Nú eru til bragarhættir, einkum á íslenzku, þar sem skrautinu er blátt
áfram dillað. Að þessu leyti er t.d. hringhendan vandflutt. Hún er ósjaldan
ort með þeim hnykk á miðrímið sem ekki verður um flúinn, eins og hin
mergjaða vísa Bjarts í Sumarhúsum:
Fyrr skal kýrin falla dauð,
fargað dýrum hrúti, o.s.frv.
Ekki er slíkri vísu neinn greiði gerður með rausnarlegri áherzlu á miðrímið.
Það hefur sín áhrif samt. Sjáum hins vegar þessa dáindis-vísu Káins:
Merkin ber til grafar glögg
greyið séra Jóhann.
Það hefur verið þrælslegt högg
þegar merin sló hann!
Þetta er hringhenda! En sjáum hvað miðrímið lætur lítið yfir sér. Og þá er
vandi að láta það njóta sín í réttu hófi.
Og lítum nú aftur til Jónasar. I línunni
Nú andar suðrið sæla vindum þýðum,
fundum við bragskraut í sérhverjum braglið. En þó er því svo hógværlega
fyrir komið, að ég efast um að við tækjum strax eftir því öllu, ef við heyrðum
þessa vísu nú í fyrsta sinn. En við fyndum að hún er fögur. Raunar væri ekki
fjarri sanni, að Jónas beinlínis feli allt skrautið í þessu dýrlega ljóði. Jafnvel
endarímið felur hann að nokkru. Lítum á sexhenduna:
Vorboðinn ljúfi! fuglinn trúr sem fer með fjaðrabliki
TMM 1995:4
9