Tímarit Máls og menningar - 01.12.1995, Page 35

Jón Karl Helgason
Skarphéðinn í Boston
Laust eftir síðustu aldamót kom út í Boston ritið Heroes oflceland (Hetjur
íslands) eftir Allen French (1870-1946). Þetta var sjötta bók höfundar en
meðal fyrri verka hans voru barnabækur sem lýstu ævintýrum riddara
hringborðsins og lífi fýrstu ensku landnemanna í Vesturheimi. Efniviður
Heroes of Iceland var af öðrum toga, eins og gefið var til kynna á bókarkápu.
Þar er mynd af tveimur germönskum vígamönnum með hár niður á axlir,
yfirvaraskegg og vængjaða hjálma á höfði. Þeir fóstbræður mæna hvor á
annan en að baki nálgast víkingaskip með þanið segl og árarnar úti.
í grein sem French skrifaði undir lok ferils síns rifjar hann upp tildrög
þess að hann fékk áhuga á íslenskum hetjum. Hann segir „einkennilega
tilviljun" hafa ráðið því að hann gramsaði í fornbókahillu bókabúðar nokk-
urrar og fann þar lúna bók „með þeim forvitnilega titli The Story of Burnt
Njal. Tvær fyrstu blaðsíðurnar opnuðu mér heillandi sýn á lífið á íslandi
fyrir þúsund árum. Ég keypti bókina á tuttugu og fimm sent, [og] endur-
skrifaði hana sem Heroes oflceland [...].“'
Verkið sem French endurskrifaði var rómuð ensk þýðing Georges Webbe
Dasent (1817-1896) á Brennu-Njáls sögu. Þýðingin kom upphaflega út í
Edinborg árið 1861 en önnur útgáfa hennar var sett á markað í Bretlandi og
í Bandaríkjunum aldamótaárið 1900. Þar voru formáli, inngangur og skýr-
ingar Dasents stytt frá upphaflegu útgáfunni en þýðingin sjálf stóð óhögguð.
French gekk skrefi lengra í útgáfu sinni á Njálu árið 1905. Auk þess að semja
nýjan formála og inngang, endurraðaði hann efni sögunnar og stytti þýðingu
Dasents þannig að bandarískir lesendur ættu auðveldara með að njóta
hennar. Að þeim breytingum loknum gengu germanskar hetjur íslands —
Gunnar, Héðinn og Njáll — á land í Massachusetts.
Þýðingar og textatengsl
Litlum tíðindum sætir að sígild bókmenntaverk séu gefin út á Vesturlöndum
í styttum og endurskoðuðum útgáfum. Hitt er sjaldgæfara að um slíkar
TMM 1995:4 33