Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.12.1995, Qupperneq 52

Tímarit Máls og menningar - 01.12.1995, Qupperneq 52
þessu hélt hann áfram þegar hann hóf ritferil sinn með sögum sem einatt báru sterkan keim af ljóði, goðsögn, ævintýri, og áttu einnig að leysa þann sem við þeim tók undan „spillandi eitri lífsins“,9 undan þrúgandi leiðindum lágkúrulegs hvunndagsleika. Gorkíj segir frá því í æfisögu sinni, að hann hafi vonast til þess að saga hans „ízergil gamla“ (1894) félli konum vel í geð, „að hún myndi reynast þess megnug að vekja hjá þeim þrá eftir frelsi og feg- urð.“10 Þennan stein klappaði Gorkíj lengi, löngu síðar orðaði hann skálda- draum sinn á þann veg að listin, bókmenntirnar œttu að „ rísa upp yfir veruleikann og lyfta manninum upp yfir hann“.n Hann játar um leið að hér sé hann að boða „nauðsyn rómantíkur" í bókmenntum, þeirrar rómantíkur sem hann vill kalla „virka rómantík“. Gömul og ný viðleitni Gorkíjs til að hrífa lesandann út úr hvunndagsleika sínum er nærtæk skýring á þeirri hetjudýrkun sem setur svip sinn á mörg verk hans. Gorkíj var í senn róttæklingur sem vildi rétta hlut alþýðu (amk. ef hún hefði manndóm í sér til að gera uppreisn!) og harðsnúinn einstak- lingshyggjumaður, sem hefúr ótvíræða tilhneigingu til að fyrirlíta „venju- lega“ og þreklitla menn. Samúð hans er hreint ekki með þeim „veiku“ sem hrekjast undan veðrum og vindum lífsins, heldur með þeim sterku sem leggja allt í sölurnar og falla — ef ekki með sæmd þá að minnsta kosti með bravúr! Sú verður einatt bókmenntaleg niðurstaða af þessu öllu, að lýst er með mikilli velþóknun hetjum sem lifa sterku lífi, leggja þann ofstopa í tilveru sína sem gerir hana fagra og frjálsa — og þá um leið óbundna af hefðbundn- um siðgæðiskröfum. I „Makar Tsjúdra“ segir Gorkíj frá sígaunum, Lojko Zobar sem var djarfastur hestaþjófa og Röddu sem var meyja fegurst og háskalegust: þau elska hvort annað með þeirri heift og því geypilega stolti sem verður báðum að bana. ízergil gamla, sem hefur orðið í samnefndri sögu, er moldavönsk kerling sem hefur víða flækst og elskað marga menn, brennt suma upp til agna en framið morð til að bjarga öðrum, en sér aldrei eftir neinu og lýtur engum. VI Allt það sem nú var rakið gerir einmitt Gorkíj vel líklegan til þess að sækja í þann annarlega, skáldlega og hrikalega heim „Norðursins“ sem rússnesk skáld og fræðimenn höfðu smíðað sér, sumpart beint upp úr forníslenskum textum en þó meir upp úr túlkun á þeim sem finna mátti í aðskiljanlegum frönskum, þýskum og sænskum ritum. Bókum um þessi efni sem berast til hans tekur hann með fyrirvaralausri hrifningu, eins og sjá má til dæmis af 50 TMM 1995:4
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.