Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.12.1995, Qupperneq 115

Tímarit Máls og menningar - 01.12.1995, Qupperneq 115
Því gagnrýni sögunnar á listina og listasnobbið, á uppeldismál og siðferði, á menntun og meðalmennsku, byggir algerlega á skopstælingu sem að endingu staðfestir það sem hún deilir á. Hinn stöðugi og staðnaði heimur borgarastéttarinnar er eina viðmiðið sem þessi skáldsaga þekkir. Hallgrímur býður ekki upp á neitt annað en umsnúning þessara gilda undir merkjum skopsins. Hið spriklandi og fjöruga tungumál er ekki látið dansa heldur þramma lúpulega eftir beinni línu söguþráðarins, eftir hinu línulega formi ævisögunnar sem textinn er að skopstæla. Skopstælingin lendir í þeim ósköpum að skopstæla aldrei sjálfa sig heldur er hún sett fram með rödd þess sem telur sig hafinn yfir allt klabbið. Þetta er rödd sem telur sig þess megnuga að kveða upp algilda dóma og að draga allt í efa, nema sig sjálfa. Þetta er í raun rödd hins realíska skáldsagnahöfundar 19. aldarinnar, röddin sem er með heiminn á valdi sínu og hefur mælikvarðana, siðferðið og listina í sínum höndum. Dómarnir eru alltaf kveðnir upp með „svona er þetta“ tóni sem gerir allt skopið og alla fyndnina (því það er svo sem nóg af henni í þessari bók) að bitlausu vopni. Gagnrýnin sem það á að koma til skila opnar ekki neitt í þjóðfélagi hinnar stöðugu stöðnunar heldur hlær að því litla stund, aðeins til að játa að þegar upp er staðið er hún lens gangvart því. Gagnrýnin þrengir aðeins enn meira að. Hið gagnrýna „upplýsingarauga“ sögumanns- ins gengur út frá mælikvörðum sem eru sannast sagna íhaldssamir, ef ekki afturhaldssamir. Jafn óvægið og miskunnarlaust sem allt fúskið, öll dellan, væmnin og vitleysan í samfélaginu er barin og höggvin, er það alltaf gert með tilvísun til fastskorðaðs sjónarhóls þess sem stendur utan við þetta allt. Verkið skortir þann höfuðkost slíkra skopstælinga og ádeilubóka að skopast að eigin sjónarmiðum, eða öllu heldur, að kljúfa textann út úr skopstælingar- og staðfestingarhringekjunni. Ótrúleg tungumálsendurnýjunin sem hér er að finna grípur aldrei inn í ffásagnarferlið sjálft. Líkt og verk listamannanna sem Hallgrímur gagnrýnir eru í sjálfu sér óaðskiljanleg frá venjulegri sölu- vöru er gagnrýni hans óaðskiljanleg frá því kerfi sem hún beinist að. En einmitt þess vegna er þessi skáldsaga táknmynd samtímans, táknmynd stöðugleika tíunda áratugarins. Konan og vélin Fríða Á. Sigurðardóttir: í luktum heimi Ef til vill er stöðugleikinn ekki nema hluti af mun umfangsmeiri kreppu sem hin karllega athafnasemi var rötuð í. Hugmyndaffæði hins óbilandi vinnu- þjarks strandar að lokum á þeim kröftum sem halda verður niðri svo þessi TMM 1995:4 X 113
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.