Tímarit Máls og menningar - 01.12.1995, Page 126

sláandi, báðir eru að leita uppruna síns,
ef svo má segja, og Örn er meira að segja
alinn upp af ömmu sinni! Þegar betur er
að gáð eru líkindin við Ólaf Jóhann Sig-
urðsson ekki einungis fólgin í persónu
Arnar heldur er ekki laust við að við
lestur Sniglaveislunnar komi upp í hug-
ann einhver besta saga Ólafs Jóhanns
Sigurðssonar, Bréf séra Böðvars. Báðar
þessar sögur fjalla um það hvernig menn
við tilteknar aðstæður sjá skyndilega allt
líf sitt í nýju ljósi; réttara sagt, við þeim
blasir skyndilega þeirra stóra lífsblekk-
ing. Ásögunumerhinsvegarmikilvæg-
ur munur sem varpar nokkru ljósi á
bókmenntalega bresti Sniglaveislunnar.
í sögu Ólafs Jóhanns Sigurðssonar hlýt-
ur séra Böðvar samúð lesanda vegna
þess að persóna hans er dýpri, lesandi
skynjar til fulls harm hans þegar honum
verður ljóst að dóttirin sem hann hefur
lifað íyrir er ekld hans eigin. Sniglaveisl-
an er móralskari að því leyti að Gils er
bara skúrkur sem fær maldeg málagjöld:
það sem að helst hann varast vann, varð
þó að koma yfir hann. Meðan Bréf séra
Böðvars er áleitin, persónuleg harmsaga
verður Sniglaveislan fremur ádeila al-
mennara eðlis á yfirdrepsskap og sjálfs-
hyggju, eigingirni og ómennsku. Ádeila
sem auðvitað er góðra gjalda verð, en
skortir þó tilfinnanlega dýpt í persónu-
sköpun til þess að ná listrænu marki.
Margt er hins vegar vel gert í Snigla-
veislunni, eins og áður sagði. Höfundur
laumar inn lævíslegum fyrirboðum til
þess að undirbyggja fall hins dramb-
sama Gils. Honum finnst hann kannast
við svipinn á Erni, hann gortar af
kvennafari sínu og hrópar til nágrann-
ans að hann skuh sinna konunni sinni,
annars geri það bara einhver annar. Allt
hittir þetta hann sjálfan fyrir þegar Örn
afhjúpar bréf konu Gils til föður síns, án
þess þó að noldcurs staðar sé sagt fullum
fetum að Haukur, yngri sonur Gils sem
er allur í móðurættina, sé í raun hálf-
bróðir Arnar. Höfundur skilur það effir
opið, en hefur þó teldð ffam að Gils var
erlendis 7 mánuði ársins 1969 og kom
aftur í desember, en aðeins er sagt að
Haukur sé fæddur 1970, ekld í hvaða
mánuði sem skiptir þó sköpum, enda
tekið ff am að pabbi Arnar hafi flust burt
í janúar 1970.
Þetta faðernismál er þó ekkert úr-
slitaatriði, heldur er hið mildlvæga í sög-
unni hvernig hugmyndir Gils um
veruleikann, sjálfan sig og líf sitt hrynja
til grunna í einu vetfangi. Sá múr sem
hann hafði byggt í kringum sig af ytra
prjáli reynist haldlítill gagnvart þeim
beiska sannleika sem uppljóstrun Arnar
hefur í för með sér. Öll lífsfílósófía hans
bíður skipbrot, eins og áréttað er í lokin
með fféttum af fylleríi hans með erki-
óvininum Jónatani, þótt í því kunni jafn-
ffamt að leynast vottur um nýtt upphaf
og annars konar líf í meiri auðmýkt.
Það er erfitt að segja að Sniglaveislan
varpi nýju ljósi á höfundarhæfileika
Ólafs Jóhanns eða að hann bæti ein-
hverju við sig með henni. Til þess er
þessi stutta saga of afmörkuð að efni og
byggingu. Hún leiðir hins vegar í ljós
ágæta bókmenntalega kunnáttu hans í
að byggja upp sögu, sem reyndar var
áður þekkt, en líka tæknilega færni í að
búa til dramatískar aðstæður. Samtölin
eru jafnffamt vel skrifuð en það er, því
miður, ffemur sjaldgæft í íslenskum nú-
tímabókmenntum. Sniglaveislan festir
jafnframt Ólaf Jóhann Ólafsson í sessi
sem vel meinandi raunsæishöfund sem
af talsverðum metnaði vill glíma við sið-
ferðileg álitamál með þeim bókmennta-
legu meðulum sem hæfa og hann hefur
að flestu leyti ágæt tök á.
Páll Valsson
124
TMM 1995:4