Andvari - 01.01.1974, Blaðsíða 80

78
IIANNIBAL VALDIMARSSON
ANDVAHI
stjórnskipunarlaga, sem máli þykir skipta,
hvernig skipað sé í stjórnarskránni.
Auk þeirra efnisatriða, sem nefnd hafa
verið hér að framan og rædd hafa verið
í stjórnarskrárnefnd, vil ég nefna nokkur
í viðbót, sem ástæða kynni að vera til að
breyta:
Bcnt hefur verið á, að frestur sá, sem
ákveðinn er í 26. gr. til forsetastaðfest-
ingar lagafrumvarpa, sem Alþingi hefur
samþykkt, sé undir vissum kringumstæð-
um of naumur, eins og hann er nú ákveð-
inn i stjórnarskránni. Þykir hann ekki
mega styttri vera cn 14 virkir dagar. Væri
því ástæða til að breyta honum.
Þá er samkomudagur Alþingis nú
ákveðinn 15. febrúar (í 35. gr.) með heirn-
ild til að breyta því með lögum. Hefur
sú heimild ávallt verið notuð um langa
hríð og þing komið saman 10. október.
Má því ætla, að sá dagur þyki nú heppi-
legri, og væri Iþá eðlilegt, að 10. október
kæmi í stað 15. febrúar, en heimildar-
ákvæði til lagaákvörðunar um annan
samkomudag héldist.
I 46. gr. stjórnarskrár er ákvæði um,
að Alþingi skuli sjálft skera úr því, hvort
þingmenn þess séu löglega kosnir, svo og
úr því, hvort þingmaður hafi misst kjör-
gengi.
Þetta tel ég vafasama tilhögun. Það er
alltaf erfitt að vera dórnari í sjálfs sín sök.
- Kærni vissulega til mála, að kærumál
út af kosningu þingmanna færu til úr-
skurðar Hæstaréttar.
I 61. gr. er heimild til að veita dóm-
ara lausn frá embætti við 65 ára aldur.
Þetta tel ég óþarflega snemmt. Teldi rétt-
ara að setja slíkt aldursmark við 70 ár.
Loks vil ég fara nokkrum orðum urn
57. grein stjórnarskrárinnar. Hún hefur
greinilega slæðzt inn í íslenzku stjómar-
skrána 1874 orðrétt úr þeirri dönsku og
er þar enn sem hrein og bein eftirlegu-
kind.
Hún cr orðrétt á iþessa leið:
Sérhver vopnfær maður er skyldur
að taka sjálfur þátt í vörn landsins eftir
því sem nákvæmar kann að verða fyrir
mælt þar um með lagaboði."
Ekki kann ég við það hjá vopnlausri
þjóð að skipta landsmönnum í vopnfæra
og óvopnfæra menn og tel því slíka grein
ekkert erindi eiga í stjórnarskrá hins ís-
lcnzka lýðveldis. Hana beri því að fella
niður.
Jón Sigurðsson forseti ræðir allýtarlega
um þessa grein stjórnarskrárinnar í rit-
gerð þeirri, sem til var vitnað í upphafi
þessarar greinar. Um hana segir hann
m. a. þetta:
„Um landvarnarskylduna hefir verið
óiítið þref milli stjórnarinnar og Alþing-
is, og þess er vert að geta vegna þess, að
það mál hefir ætíð verið oss viðkvæmt.
Stjórnin hefir að fornu fari viljað draga
Islendinga utan til landvarnar í Noregi
og Danmörk...“
Þessu næst tel ég þá rétt að gera nokkra
grein fyrir viðhorfum mínum til þeirra
atriða annarra, sem að var vikið hér að
framan og öll hafa nokkuð verið rædd í
stjórnarskrárnefnd.
Það er þá fyrst, að mér hefur alltaf þótt
það afkáralegt ákvæði að ætla þremur
mönnurn að gegna störfum þjóðkjörins
forseta í forföllum hans.
Sú tilhögun á rætur að rekja til tillagna
milliþinganefndar, sem lagt hafði til, að
forsetinn yrði þingkjörinn, cn ekki þjóð-
kjörinn.
Hefði sú tillaga náð fram að ganga,
rnátti segja, að ekki væri með öllu órökrétt
að leysa forsetann af hólmi í forföllum
með þessunr hætti.
Skoðun mín er hins vegar sú, að þjóð-