Andvari - 01.01.1974, Page 116

114
BJÖllN SIGFÚSSON
ANDVAHI
11. Norsk-sænsk hageind fengi þrótt öflugs ríkis af vieðalstærðar týpu
Hvert eitt hinna norrænn Janda veit
gæfuna í fylgd með sér, cf friður helzt
og tækni styður nóg þann \ ilja þeirra að
afla sér og fleiri hnattbúum nýtrar vöru,
draga úr þrengingum vanþróaðra ríkja,
veita lýðræðis- og samvinnufyrirmyndir
o. s. frv. Viðlcitni íslands er söm og hinna,
þó skemmst nái hún. Tclja má raunar,
að framganga þcss og scinna Noregs í
haflögsögumálum marki óafmáanleg spor
á braut samstarfsins við margar spænsku-
mælandi þjóðir og nokkur lönd stýrð forð-
um af Stórbretum og sjálfráð nú. Það
samstarf getur að engu leyti komið í
Nordeks stað, cn mundi staðfestast vel, cf
Nordck á þar milligöngu.
Hvað „þriðji hcimur" gæti óbeint lært
af hcimalandshegðun Skandinava, er
óvissara. Frá norrænum eldri systkinum
sínum hafa löndin Færeyjar og ísland
tekið til láns þá trú, að rétt skilin og
skýrð landssaga þcirra mætti gefa nýjurn
smáríkjum lærdóma (feng á veraldarmæli-
kvarða; orðalag í einkabréfi Jóns Sigurðs-
sonar forseta um íslandssöguna).
Núna er svo komið, að ekkert Norður-
landanna er hageind af vel heppilegri
stærð, og má raunar um deila, hverjar
miðstærðir séu heppilegri, utan stóru
ríkjablakkanna. Þessi hagræna vissa kem-
ur líklcga Noregi og Svíþjóð á þá skoð-
un, að nú sé það þeirra að beina augum
scm nemandi til miðstærða cins og Kan-
ada og öðlast í Nordek árnóta styrk og það
sambandsríki á og mun stækka. Fordæmi
Nýfundnalands, er það batt sig við Kan-
ada fyrir nokkrum áratugum, kæmi þá
íslandi til athugunar, en fráleitt til beinn-
ar eftirhermu. Lok þessa kap. snúast um
nokkur fróðleg stærðaauðkenni gróða-
hringa og ríkja, sem fær myndu til að
glíma við þá, ef þau þora, og er víst Sví-
þjóð rétt við lágmarksþröskuld getu
þcirrar að ráða við „multinationals".
Kjörorð þessa mannsaldurs og hins
næsta, að stórmarkaðir, fyrir einn eða
flciri milljónatugi fólks, séu aðalburðar-
stoð iðnvædds ríkis og sameinast skuli það
öðrum, cf það nái sjálft. eigi slíkri stærð,
mun snúa kjósendum til Nordeks. Vís-
indamönnum er aftur rneiri hvöt til þess
gefin, er þeir kanna aðstöðunrun rann-
sóknarstofnana og háskóla í smáríki og
stærra ríki, og kenr ég í IV. kap. að ís-
lcnzkum jaðri þeirra Nordekmálefna.
Svo er nú það, að norræn ríki drcymir
um afl til að geta verið eitthvað í augum
hinna heimsálfanna, ekki í vopnastyrk,
heldur þeim hlutum, sem ég byrjaði II.
kap. ó. Ekki vilja þau sýnast tilkomu-
minni en t. d. Bcnclúxríki, Astralía, Persía,
Júgóslavía eða hvað sem slík miðlungs-
týpuríki nú hcita. Samstaða norrænna
ríkja innan Sþ hcfur oft hækkað álitið
á þeinr og kynni sú viðleitni að leiða inn
í Nordek, þó það trufli, að N-ráðsríkin
skuli ekki geta verið með öll og að haflög-
saga er ekki komin á fast. Nærri landlukt
hageind eins og Svíþjóð, sem eykur ekkert
íbúatölu nema með innflytjendum, veit
framvindu annarra hnattsvæða munu
skjóta sér ref fyrir rass, nema rými hennar
til umsvifa verði aukið og við þau flétt-
aðir þættir Noregs og eyríkis vestar í hafi
en Bretland nær. Nordek lætur sig ekki
hcrmál varða. Vcra Svía í því þætti þó
surnunr líklegur forboði að inngöngu
þeirra í Nató og þá með sömu taknrörk-
un og Frakkar setja sér.
Ekki dugir að ofþreyta lesendur nreð
því að rekja bæði stök og alnrenn sjónar-
nrið höfð uppi 1960-74 unr galla og kosti
á Nordek, og hið ég menn auka í öðrunr
greinunr við fróðleik þann. Á N-ráðs-