Uppeldi og menntun - 16.02.2007, Side 45

45
ERNA INGIBJÖRG PÁLSDÓTT IR
Námsmat í höndum kennara
Í þessari grein eru kynntar nokkrar niðurstöður megindlegrar rannsóknar á námsmati grunn-
skólakennara og leiðbeinenda í íslenskum grunnskólum. Tilgangur rannsóknarinnar var að
leita þekkingar og skilnings á því hvernig námsmati er háttað í íslenskum grunnskólum. Hún
beindist fyrst og fremst að því að skoða stefnu skóla í námsmati, megináherslur og fjölbreytni
aðferða kennara við að meta stöðu og framfarir nemenda og hvernig þeir nýta niðurstöður til
að leiðbeina nemendum og veita þeim upplýsingar um stöðu sína. Sendir voru spurningalistar
til 472 kennara í 23 grunnskólum víðsvegar um landið og skiluðu 65% svarenda listunum til
baka. Niðurstöður sýna að kennarar og leiðbeinendur hafa ólíkar áherslur og matsaðferðir eftir
því á hvaða aldursstigum og hvaða námsgrein þeir kenna. Kennarar leggja áherslu á að meta
þekkingu með skriflegum prófum og verkfærni nemenda með verkbundnu mati (frammistöðu-
mati). Samræmd próf virðast hafa mikil áhrif á val kennara á matsaðferð og eru skrifleg próf í
meginatriðum uppistaða í einkunn nemenda þó aðrir þættir og matsaðferðir hafi að einhverju
leyti áhrif á einkunnagjöfina. Til grundvallar námsmati í grunnskólum virðist liggja misskýr
stefna af hálfu skólanna.
INNGANGUR
Hugtakið námsmat hefur mismunandi merkingu í huga fólks. Það getur merkt form-
legt mat til að safna upplýsingum. Aðrir hafa í huga nýjar leiðir til að meta nemendur
án þess að leggja fyrir skrifleg próf. Þá líta enn aðrir á námsmat sem ferli til að safna
upplýsingum um námsárangur nemenda og nota þær til að greina (Gronlund og Linn,
2000) og leiðbeina nemendum. Gera má ráð fyrir að kennarar verji miklum tíma í að
skipuleggja, safna, skrá og vinna úr matsgögnum og miðla upplýsingum úr mats-
niðurstöðum en fátt er vitað um matsaðferðir eða matsgögn íslenskra grunnskóla-
kennara og hvernig farið er með þær upplýsingar sem matið veitir. Stiggins og
Conklin (1992) benda á að það hafi ekki verið fyrr en á níunda áratug síðustu aldar sem
farið var að rannsaka námsmat kennara af einhverri alvöru í Bandaríkjunum en nokkr-
ar rannsóknir veittu þó innsýn í námsmat kennara. Þegar þessi rannsókn var lögð fyrir
var einungis tvær íslenskar rannsóknir (Jóna Sigríður Valgarðsdóttir, 1999; Ólafur
Proppé, 1983) að finna um þetta efni og lýtur önnur þeirra að námsmati í sérkennslu. Í
fáeinum öðrum rannsóknum hefur námsmat verið lítill hluti stærri rannsókna.
Uppeldi og menntun
16. árgangur 2. hefti, 2007