Uppeldi og menntun - 16.02.2007, Blaðsíða 75

75
GUÐRÍÐUR ADDA RAGNARSDÓTTIR
Seinna tímabil
Haustið eftir kom í ljós að lestarfærni nemandans hafði dalað um sumarið og var
þráðurinn tekinn upp að nýju. Verður framförum nemandans á því kennslutímabili
(veturinn 2005–2006) lýst í meginatriðum. Kennt var í alls 88 stundir, á þessa leið:
1. 26. sept.–14. des. 2005, 38 stundir. Upprifjun, bókstafir/málhljóð. Blöndun mál-
hljóða, lestur, hægt/hratt, einkvæð orð og orðleysur.
2. 18. jan.–30. mars 2006, 39 stundir. Lestur, einkvæð orð og orðleysur. Lestur,
hægt/hratt, ýmis fjölkvæð orð. Hraðlestur á nýjum samfelldum textum.
3. 3. apríl–27. apríl 2006, 11 stundir. Ný verkefni, svo sem orðskýringar, lesskiln-
ingur og endursögn. Viðfangsefni þessa hluta eru handan efnis greinarinnar.
Framvinda
Í ljósi stöðukönnunarinnar var ákveðið að kenna nemandanum að lesa með beinum
fyrirmælum og hnitmiðaðri færniþjálfun. Honum skyldi kennt að bera rétt fram eins-
tök málhljóð og umskrá tákn (bókstaf) í hljóð -lesa, og hljóð í tákn -skrifa eftir upp-
lestri, þannig að ekki færi milli mála að hann réði yfir nauðsynlegri verkfærni til að tengja
hljóðin bæði í lestri og ritun áður en ein- og fleirkvæð orð væru lögð fyrir hann. Þar eð
ekkert íslenskt námsefni hefur verið samið samkvæmt Direct Instruction aðferðinni
var valið úr því íslenska efni sem til er og hentaði til kennslunnar sem hér er lýst, auk
æfingablaða sem kennarinn útbjó.
Á fyrra kennslutímabilinu (19. janúar–12. maí 2005) vatt fyrstu 43 tímunum fram
á svipaðan hátt. Nemandinn hlustaði á kennarann segja málhljóðin sem lágu fyrir
þann daginn og endurtók þau. Samsvarandi bókstafir voru einnig fundnir í bókinni,
málhljóð þeirra sögð, og skrifaði nemandinn þá síðan eftir heyrn í stílabókina sína.
Kennarinn gekk sérstaklega eftir því að hljóðmyndun nemandans væri skýr og vara-
og tungustaða rétt. Var nemandanum gert að horfa gaumgæfilega á munn kennarans
þegar hann myndaði hljóðin nokkuð ýkt. Auk þess fékk nemandinn spegil til að sjá
eigin varastöðu og æfa sig að mynda þau hljóð sem erfitt reyndist fyrir hann að greina
á milli, svo sem o, ó og ö, eða þau sem hann vildi rugla saman, svo sem þ og f. Til að
greina milli b/p, d/t, g/k, v/f, og ð/þ hélt nemandinn hendinni fyrir munni sér og fann
hvenær blásturinn kitlaði mikið í lófann og hvenær lítið sem ekkert. Unnið var eftir DI-
líkaninu (sjá þó þjálfun í aðgreiningu) auk þess sem skynjunar- og verkleiðir nemand-
ans voru settar í ákveðna röð og númeraðar á stighækkandi borðum eftir því hversu
mikið eða lítið kennarastýrð viðkomandi verkleið var. Á hliðstæðan hátt var náms-
efnið hugsað í stigum sem leiddi rökrétt hver af öðrum (1–3) eftir umfangi efnisins frá
hinu einfalda til flóknari heilda (component/composite). Námsefnið í hverjum stiga var
síðan sneitt örþunnt – fleygað í einstök námsatriði, eins og bókstafi og málhljóð þeirra,
og myndaði hvert námsatriði eða flaga eitt þrep í viðkomandi stiga. Mikilvægt er
að undirstrika að námsefnið eða framvinduröð þrepanna -hvað kennt er hverju sinni
annars vegar, og kennsluaðferðirnar eða röð borðanna -hvernig það er gert hins vegar,
eru óháðar hvor annarri. Í kennslunni voru sömu skynjunar- og verkleiðirnar (borðin)
endurteknar við hvert nýtt atriði/þrep sem fyrir lá í þeim námsefnisstiga sem unnið
var í hverju sinni (1. mynd).