Uppeldi og menntun - 16.02.2007, Blaðsíða 167

167
HANNA RAGNARSDÓTTIR, HILDUR BLÖNDAL
þjóðlega sýn og þvermenningarlega færni, auk þess sem menningar- og trúarlegur
fjölbreytileiki kennara sé líklegur til að gefa slíkri sýn og færni aukið vægi.
Rannsóknir Ladson-Billings (2001) á því hverjir sækja í kennaranám í Bandaríkj-
unum eru athyglisverðar í þessu samhengi. Hún bendir á að kennaranemar í Banda-
ríkjunum séu fyrst og fremst hvítir (86%) en aðrir mælanlegir hópar séu svonefndir
afrísk-amerískir (e. African American) (7%) og latneskir (e. Latino) (3%). Að sögn
Ladson-Billings eru aðrir hópar vart mælanlegir (hér er t.d. átt við kennaranema af
asískum uppruna (e. Asian American) og einstaklinga af ættum frumbyggja (e. Native
American). Ladson-Billings bendir einnig á ólíka þróun meðal nemenda annars vegar
og kennara hins vegar í Bandaríkjunum; í Bandaríkjunum sé sífellt vaxandi fjölbreyti-
leiki í nemendahópum á grunn- og framhaldsskólastigi á meðan þróunin í kennara-
hópum sé gagnstæð. Með öðrum orðum, kennarar tilheyri almennt meirihlutamenn-
ingunni, séu eintyngdir, hvítir og úr miðstétt, en nemendur á aldrinum fimm til sextán
ára í Bandaríkjunum séu hins vegar að stórum hluta tvítyngdir eða fjöltyngdir og til-
heyri fleiri en einum menningarheimi. Lítið er um sambærilegar rannsóknir á Íslandi,
en áhugavert er að fylgjast með þróun mála í háskólum sem mennta kennara á Íslandi.
Nýjar upplýsingar um samsetningu nemendahópsins í Kennaraháskóla Íslands benda
til þess að fjölbreytni hvað varðar ríkisfang nemenda í kennaranámi aukist jafnt og
þétt (Nemendaskrá KHÍ, tölvupóstur 17. október 2007). Fjöldi og fjölbreytni starfandi
kennara á Íslandi hvað varðar uppruna og móðurmál hefur einnig verið athuguð í
nýlegri rannsókn (Björk Helle Lassen, 2007). Þó hlutfall kennara og kennaranema af
erlendum uppruna af heildarfjölda fari hækkandi, er það þó langt frá því að vera
sambærilegt við hlutfall nemenda af erlendum uppruna af heildarfjölda nemenda í
mörgum leik- og grunnskólum á Íslandi. Þó ber að hafa í huga að samsetning nem-
endahópa hvað þetta varðar er mjög ólík eftir skólum.
Merryfield (2001) bendir í grein sinni um kennaramenntun á tímum hnattvæðingar
á mikilvægi þess að nemendur læri af þekkingu og reynslu þeirra sem eru í jaðarstöðu
í hefðbundinni akademískri þekkingu, m.a. vegna uppruna síns, tungumáls, trúar eða
menningar. Slíkt lærdómsferli færir, að mati Merryfield, raddir þeirra sem hafa þurft
að þola þöggun vegna jaðarstöðu sinnar í samfélaginu inn í námskrána. Jaðarstaða
erlendra nemenda í námi á ýmsum skólastigum er vel þekkt fyrirbæri á Íslandi og í
öðrum löndum. Erlendir nemendur eru þá gjarnan flokkaðir á grundvelli skorts frekar
en styrkleika og lenda því strax í upphafi í jaðarstöðu í skólakerfinu, sem síðan reynist
erfitt að komast út úr (Hanna Ragnarsdóttir, 2007). Ryan og Hellmundt (2005) benda
á mikilvægi þess að virða þann grunn sem hver nemandi kemur með inn í nám sitt og
byggja á honum. Erlendir nemendur, ekki síður en aðrir, þurfi að geta tengt nám sitt
fyrri reynslu og þekkingu. Mikilvægt sé að kennarar styðji nemendur í því að virkja
sína fyrri þekkingu og aðlaga hana náminu, frekar en að ætlast til þess að þeir byrji frá
grunni og afneiti þeirri reynslu og þekkingu sem þeir búa yfir.
Þróun háskólanáms í fjölmenningarsamfélögum krefst þess að námskrár séu lag-
aðar að sífellt fjölbreyttari nemendahóp, en þær munu um leið uppfylla víðtækari
félagsleg og efnahagsleg markmið (Leask, 2005; Ronayne, 2000). Sharma (2004) bendir
á vandann sem felst í því að breyta námskrám þannig að þær henti fjölbreyttari