Uppeldi og menntun - 16.02.2007, Blaðsíða 146

146
ÞRÓUN TEXTAGERÐAR FRÁ M IÐBERNSKU T I L FU L LORÐ INSÁRA
Hver þátttakandi var síðan beðinn um að semja fjóra texta:
1. Frásögn af atviki úr eigin lífi sem kom upp í hugann við að horfa á myndbandið.
1 a) Í mæltu máli.
1 b) Ritaða frásögn af sama atburði.
2. Álitsgerð („expository“) – eða almenna umfjöllun um vandamál af því tagi sem frá-
sögnin fjallaði um.
2 a) Í mæltu máli.
2 b) Ritaða umfjöllun um sama.
Helmingur hvers aldurshóps (jöfn kynjaskipting) fékk fyrirmæli um að framkvæma
verkefnin í þessari röð. Hinn helmingurinn var beðinn um ritmálsútgáfu textanna (b)
á undan þeirri munnlegu (a) í báðum hlutum. Stutt hlé var gert eftir frásagnarhlutann
og þátttakendum boðin hressing. Jafnframt var spurningalisti um lestrarvenjur, net-
notkun og tungumálaþekkingu lagður fyrir þrjá yngstu hópana og fylltur út af rann-
sóknarmanni. Sami rannsóknarmaður sá um alla gagnasöfnun í hverjum aldurshópi.
Munnlegu textarnir voru teknir upp á stafrænt hljóðupptökutæki og síðan tölvu-
skráðir frá orði til orðs. Ritmálstextana skráðu þátttakendur í elstu hópunum þremur
á tölvu beint inn í textaforritið Scriptlog (Strömqvist og Karlsson 2002) en yngstu þátt-
takendurnir handskrifuðu sína texta og þeir voru síðan tölvuskráðir óbreyttir.
Greining gagna og úrvinnsla
Íslensku rannsóknargögnin voru alls 319 textar (einn ritaði textinn úr hópi 8. bekk-
inga reyndist ónothæfur). Hverjum texta var skipt upp í setningar þar sem setning
inniheldur eina sögn í persónuhætti. Þegar búið var að skipta textunum eftir þessari
viðmiðun reyndist heildarfjöldi setninga rúmlega 13.500.
Gögnin gefa tilefni til margs konar greiningar, bæði eigindlegrar og megindlegrar. Að
þessu sinni verður fjallað um lyklun og megindlega greiningu á eftirfarandi atriðum:
• Lengd textanna í orðum og setningum talið.
• Setningar; lengd þeirra og tegundir.
Útbúið var lyklunarkerfi fyrir setningartegundir og hver setning lykluð samkvæmt
því. Gerður var greinarmunur á aðalsetningum og aukasetningum5 í samræmi við
hefðbundnar lýsingar í málfræðibókum (sjá t.d. Höskuld Þráinsson, 1995) og á und-
irflokkum í hvorum flokki fyrir sig. Að þessu sinni verður fjallað um eftirfarandi teg-
undir:
1. Aðalsetningar (AÐ)
2. Aukasetningar (AU) og þrjá undirflokka þeirra: a) Tilvísunarsetningar (Tilv),
b) fallsetningar (Fallsetn) og c) atvikssetningar (Atv)
Í 3. ramma er að finna textabrot með dæmum um flestar þessar setningartegundir.
5 Aukasetning er „setning sem er setningarliður í annarri setningu“ (Höskuldur Þráinsson, 1995, bls. 26).