Hugur - 01.06.2011, Page 84

82
Róbert Jack
j. skilyrði: Meira virði víðara sjónarhorns.
Þegar almenna lýsingin á „ástarstiganum" er skoðuð kemur fram að sá sem hefur
sig yfir líkamsstigið og kemst á stig sálna og h'fshátta, metur líkamann minna
en sálina og fagra lífshætti (2iob-c). Þá kemur einnig fram að vísindin á þriðja
stiginu eru meira virði en það að dást að einum manni (líkama) eða einni iðju
(lífshætti) (2iod). Loks kemur vel í ljós að markmið ástarinnar er fegurðin sjálf
sem er fjórða stigið (2ioe) en hún er augsýnilega miklu meira virði en allt sem er
á hinum stigunum fyrir neðan. Þannig vex mikilvægi hlutanna eftir því sem ofar
dregur í „ástarstiganum".
Hvað í þessu felst má útskýra þannig að verðmætið aukist þegar ofar dreg-
ur vegna útvíkkunar sjónarhornsins bæði innan stiganna og einnig á milli stiga.
Breytingin innan stiga er sérstaklega greinileg þegar talað er um líkamann, eins
og áður var vikið að. Hér sést hvernig sjónarhornið víkkar frá hinu einstaka til
hins almenna. A líkamsstiginu er samt sem áður einungis horft á yfirborð líkama
sem er í eðli sínu efnislegt og einfalt.
Á næsta stigi sem kennt er við sálir og lífshætti bætist við tilfinning fyrir innra
lífi líkamanna sem horft hefur verið á, eins og áður kom fram. Smám saman
þroskast þessi skilningur yfir í meðvitund um samhengi þess sem líkamar með
sálir framkvæma en þetta samhengi má kalla lífshætti. Yfirborðslegir líkamar og
brotakenndar hreyfingar þeirra hafa nú öðlast dýpt.
A þriðja stiginu sem kennt er við vísindi er sýnin enn víkkuð út og niðurstaðan
birtist í almennum sannindum, reglum og sértækum lögmálum sem gilda um alla
líkama, allar sálir og alla lífshætti. Loks sameinast þetta allt í fegurðinni sjálfri
sem vissulega virðist vera einhvers konar algleymisástand sem birtir í einu vet-
fangi fegurð allra hluta og er því almennast allra stiganna um leið og það birtir
einingu alls.
4. skilyrði: I réttri röð.
Almenna lýsingin á „ástarstiganum" er full af orðum sem lýsa því að eitthvað sé
nauðsynlegt og að eitt taki við af öðru.13 Þannig er talað um að fyrst (7ip(BT0v)
verði (5sT) að gera eitthvað ákveðið og næst (£7rsiia) hljóti (ðet) maður að sjá eitt-
hvað annað (2ioa-b). Þá hefur ferðin upp stigann endamark sem þarf að nálgast
rétt og í réttri röð eins og kemur skýrt í Ijós við lok leiðarinnar: „Maður sem notið
hefur leiðsagnar svona langt í ástinni, hefúr séð hið fagra rétt (ópBcöq) og í réttri
röð (£<p£Í;fj<;) og hefur þegar tekið stefnuna á endamark (lékoq) ástarinnar, mun
skyndilega koma auga á eitthvað sem er í eðli sínu undursamleg fegurð.“ (2ioe)14
Það að fara í gegnum stigin í réttri röð er sem sagt forsenda þess að komast að
markmiðinu sem er hið fagra sjálft og það er jafnframt í samræmi við fjórða skil-
yrði stigskipts þroskamódels.
Þrátt fyrit þetta hefúr verið efast um að hvert stig sé nauðsynlegt fyrir stigið á
eftir. Moravcsik segir til að mynda að slík nauðsyn fæli í sér þá fuUyrðingu, sem
honum virðist fráleit, að enginn geti kunnað að meta stærðfræðina án þess að hafa
13 Sbr. Blondell 2006:153-154.
14 Þýðingu Eyjólfs er hér lítiUega hnikað til.