Tímarit Máls og menningar - 01.12.1956, Side 45

HEINRICH HEINE
Ach das Ende ist so triibe!
Nach der holden Liebesnot
Kommen Nöten ohne Liebe,
Nach dem Leben kommt der Tod.
En lífsnautn Heines var ekki ein-
göngu fiðrildistilvera fagurkerans og
hins léttúðuga ástamanns. Þetta var
aðeins ytra borð veru hans. Hann
hafði m. a. setzt að í París til þess að
kynna sér hið borgaralega þjóðfélag
Frakklands, svo sem það hafði risið
upp úr tveimur byltingum. Hann
kannaði sögu þessa þjóðfélags og til-
veru alla á líðandi stund, og hann
komst fljótt að þeirri niðurstöðu, að
heimildanna var ekki að leita í sam-
kvæmissölum borgarastéttar og að-
als, heldur á götunum, í verksmiðj-
unum í fátækrahverfunum — „sam-
kvæmissalirnir ljúga“.
í desembermánuði 1831 og fram
í septembermánuð 1832 var Heine
fréttaritari hins þýzka stórblaðs,
„Augsburger Allgemeine Zeitung“,
sem von Cotta barón gaf út og var
stærsta og merkasta dagblað megin-
landsins austan Rínarfljóts. Blaða-
greinar þessar gaf hann síðan út í
desembermánuði 1832, og kallaði
hann bókina „Französische Zu-
stande“ — Lífshættir Frakklands.
Tíu árum síðar gerðist hann enn
á ný fréttaritari sama blaðs á árun-
um 1840—1843, en 1854 safnaði
hann greinum þessum í bók, er hann
kallaði „Lutezia“, en það var hið
fornkeltneska nafn Parísarborgar.
„Lífshættir Frakklands“ og „Lute-
zia“ eru einhver merkustu rit Heines
í óbundnu máli, og enn í dag telja
franskir sagnfræðingar þau til hinna
mikilvægustu samtíðarheimilda um
sögu Frakklands á þessum 18 árum,
sem skilja í sundur júlí- og febrúar-
byltinguna. Tveimur árum fyrir
dauða sinn fór Heine sjálfur svo-
felldum orðum um efni „Lúteziu":
„Söguhetja bókar minnar, hin sanna
hetja hennar, er hin þjóðfélagslega
hreyfing, sem Thiers ... leysti
skyndilega úr læðingi og Guizot
reyndi árangurslaust að halda í
skefjum. Um þetta efni fjallar bók
mín, og gætir þess mest á árunum
1840 til 1843, febrúarbyltingin er að-
eins íkveikja þessarar byltingar og
það mun ekki fjarri lagi, er ég stað-
hæfi, að bók mín sé undirbúnings-
skóli febrúarbyltingarinnar.“
Þegar Heine kom til Parísar í maí-
mánuði 1831 var hinum sælu hveiti-
brauðsdögum júlíbyltingarinnar lok-
ið, hin gráa mugga hversdagsleikans
hafði tekið við — konungdómur
Filiuppusar af Orleans og hin borg-
aralega hástétt Frakklands höfðu
fleytt rjómann af þeirri byltingu, er
lýður Parísar hafði orðið að gjalda
með blóði sínu. 180.000 gildra skatt-
greiðenda höfðu einir kosningarétt
til þings — 1% allrar frönsku þjóð-
arinnar.
Heine hafði ekki verið lengi í Par-
ís, er hann tók að hnýsast í það, sem
139