Tímarit Máls og menningar - 01.12.1956, Blaðsíða 106

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
þriðja einveldi. 1709 tekur danska
ríkið verzlunina í sínar hendur. Hin
fámenna en ráðríka yfirstétt danskra
kaupmanna og embættismanna sýn-
ir, með fáum undantekningum, eng-
an áhuga á sérkennilegri menningu
færeysku þjóðarinnar. Tunga hennar
siðir og venjur eru álitin skringileg
og hlægileg og þreytandi til lengdar,
og það er talinn velgerningur að
danskmennta þessa furðulegu jóla-
sveina. Eitt af því fáa gagnlega sem
þessi tími hafði í för meS sér var
lögleiðsla sálma Tómasar Kingos.
Þennan volduga sálmaskáldskap, sem
með réttu hefur verið talinn hinn
mesti í Danmörku, lærðu Færeyingar
að meta svo, að Kingos varð þjóðar-
eign. Sama er að segja um flest
helztu þjóðkvæði Dana sem enn
þann dag í dag eru sungin í Færeyj-
um undir lögum sem vart þekkjast nú
annarstaðar en þar.
Annars hélt alþýðan tryggð við
gamlar færeyskar venjur, bæSi dans-
inn og svokallaðar kvöldsetur, sam-
komur á kvöldin. Á þessum tímum,
sem voru miklir reynslutímar fyrir
færeysku þjóðina, taka margar af
þjóðsögum hennar á sig fast form en
ekkert nýtt er ort sem gildi hefur, og
yfirleitt einkennist þessi langi tími af
kyrrstöðu og hnignun. Það er ekki
fyrr en kringum 1800 að birta fer til,
eða þegar uppreisnarmaðurinn og
ádeiluskáldið Nólseyjar-Páll kemur
til sögunnar.
Nólsoyar-Páll, sem upprunalega
var fremur bóndi en farmaður, smíð-
ar sér sjálfur skip og sækir á því til
annarra landa korn sem Færeyinga
skorti svo mjög á stríðsárunum og
hann gerir það í banni embættis-
mannanna og þrátt fyrir einokunina.
ÞaS stendur hressandi hafstormur og
ljómi af styrjöld hans við undirförula
embættismenn og kaupmenn til lands
og víkinga og sjóræningja til sjós
unz hann ferst á hafi úti árið 1809.
Það sem eftir hann liggur af skáld-
skap eru allmörg ádeilukvæði háð-
og gamankveðlingar sem stefna að
settu marki: Þau eru full af fjöri og
miskunnarlausu skopi um valdasjúka
siðspillta stjórnarherra eyjanna, sem
með öllu móti reyna að ráða niður-
lögum hugaðs uppreisnarmanns,
meðal annars með því að saka hann
um smygl, þó á allra vitorði sé að
þeir sjálfir iðki þá íþrótt í stórum
stíl. Þekktasta kvæði Páls er Fugla-
kvæði, þar sem hann lætur andstæð-
inga sína koma fram í fuglslíki.
ÞaS er erfitt að gera útlendingum
skiljanlegan þennan karlmannlega
meinhæðna skáldskap sem samtímis
er skopstæling á gömlum kvæðahátt-
um.
ÞaS einkennir skáldskap Páls að
hann dregur sjaldan upp afskræmdar
myndir af andstæðingum sínum.
Ádeilan er sjaldan sneidd göfug-
lyndi, en beitt háðið nýtur sín að
vísu betur fyrir það.
200