Tímarit Máls og menningar - 01.12.1995, Page 125

ingu var hún líka alvöru glíma við hinar
klassísku spurningar um verðmætamat,
heiðarlegt líferni og syndsamlegt.
Að sumu leyti heldur Ólafur upp-
teknum hætti í nýjustu bók sinni, Snigla-
veislunni (1994), þótt hvorki sé
umræðan jafn marghliða né fjölbreyti-
leg og í Fyrirgeíhingu syndanna. Það
ræðst ekki síst af eðli Sniglaveislunnar
sem er nóvella eða löng smásaga og hef-
ur öll einkenni þeirrar bókmennta-
greinar. Hún er stutt, hnitast að mestu í
kringum afhjúpandi fund tveggja
manna sem varpar nýju ljósi á líf þeirra.
Byggingin er einföld og haglega gerð,
framvindan hæg framan af en með
ísmeygilegum athugasemdum og vísun-
um reynir höfundur að byggja upp
spennu í kringum þær grunsemdir sem
kveiktar eru strax í upphafi um að ekki
sé allt sem sýnist í lífi þessara manna.
Uppistaða sögunnar er veisla þar sem
örlagafundur mannanna tveggja verður
og þar eru bornir fram sniglar af ýmsu
tagi sem sagan dregur nafn sitt af. Snigl-
ar eru jafhffamt mikilvægt tákn í sög-
unni; lýsingin á því hvernig þeir flýja inn
í sjálfa sig og „leggjast síðan á meltuna,
sljóir af áti“ (9) skírskotar til þeirrar
lífsafstöðu sem sagan deilir á og hæðir.
Þessi flótti manna frá óþægilegum
veruleika inn í sjálfsmíðaðan heim þar
sem sérhver maður getur skapað sinn
eigin sannleika, hina dægilegu blekk-
ingu, er einkenni á annarri aðalpersónu
sögunnar, Gils Thordersen heildsala.
Gils er afskaplega ógeðfelldur maður,
ofláti, fram úr hófi hégómlegur, fullur af
karlagrobbi, ekki síst um kvenhylli og
kynsælni, aukþess sem hann er málsvari
ansi hæpinnar og lítt samúðarfullrar
heimspeki. Þótt persóna hans og látæði,
t.d. allt umstangið í kringum sniglaveisl-
una, rambi á mörkum öfga og sé létt
gróteskt, þá er Gils samt trúverðugur á
sinn hátt og persóna hans hangir saman.
Hins vegar má halda því ffam að helsti
veikleiki sögunnar sé einmitt Gils; hann
er algerlega einvíð persóna, eins og
stundum er í smásögum, og allir hans
drættir koma strax ffam. Hann hvorki
leynir á sér né býr persónuleiki hans yfir
öðrum víddum en þeim sem birtast í
orðum hans og athöfnum. Fall hans er
því fyrirsegjanlegt og reyndar lesanda
kærkomið, því þusið í honum verður
afskaplega þreytandi til lengdar. Bæði
eru sjónarmið hans lítt sympatísk og allt
tal hans um praktuga vellyst, sérríteg-
undir og snigla, verður heldur leiði-
gjarnt til lengdar. Hið óumflýjanlega
uppgjör er þess vegna dregið óþarflega á
langinn. Þetta er ekki síst bagalegt vegna
þess að sagan hvflir nær alfarið á eintóna
persónulýsingu Gils.
Hin meginpersóna sögunnar, Örn, er
hins vegar algjör andstæða Gils, upp-
burðarlítill og vammlaus kennari sem
virðist bláeygur og saklaus úr hófi fram.
Að vísu reynist hann leyna svolítið á sér,
auk þess sem persónulýsing hans er ekki
alveg laus við íróníu af hálfu höfundar.
Það er augljóst að höfundur stillir upp
þessum sterku andstæðum vitandi vits,
í þeim tilgangi að draga fram persónu-
einkenni hvors um sig og sýna hvernig
þeir standa fyrir gjörólíkar lífsstefnur.
Auðmýkt og makalaust lítillæti Arnar
dregur fram og ýkir oflæti og falskt
öryggi Gils. Öfgar andstæðnanna gera
það að verkum að sagan verður á köflum
næsta farsakennd.
Satt best að segja minnir Örn ekkert
lítið á vissar persónur úr sögum Ólafs
Jóhanns Sigurðssonar og ég fæ ekki bet-
ur séð en að með Sniglaveislunni sé Ólaf-
ur Jóhann Ólafsson með vissum hætti
að skrifast á við föður sinn. Að minnsta
kosti er gaman að bera þá feðga svolítið
saman, enda kemur þá ýmislegt á dag-
inn. Líkindi Arnar við Pál Jónsson
blaðamann í öOu hátterni og orðum eru
TMM 1995:4
123