Saga - 2020, Blaðsíða 9

þorsteinn árnason surmeli
Í búningi samtíðar sinnar
Myndir við Njálu í Lbs 747 fol.
Líklega hafa allir þeir sem hafa lesið Njálu eða hlustað á hana lesna,
allt frá því hún var fyrst færð í letur á þrettándu öld til dagsins í dag,
reynt að gera sér í hugarlund hvernig persónur sögunnar gætu hafa
verið og litið út. Enda er þetta nokkuð sem við gerum í hvert sinn
sem við mætum persónum í texta. Við styðjumst (líklega ómeðvitað)
við lýsingar og drögum upp mynd í huganum sem fylgir okkur lest-
urinn á enda og jafnvel lengur. Af myndinni á kápu þessa heftis
Sögu má ráða hvernig vinnumaðurinn Guðlaugur Magnússon sá
Gunnar og Njál fyrir sér á síðari hluta nítjándu aldar — að minnsta
kosti eins langt og teiknifærni hans náði.
Vinnumenn skrifa og teikna í hjáverkum
Myndin af Gunnari og Njáli er ein af 21 mynd sem Guðlaugur
Magnús son teiknaði við gerð sögunnar sem finna má í sagna hand -
riti sem hann og Guðmundur bróðir hans settu saman á Fellsströnd
í Dölum á árunum 1871–1873.1 Það er ekki ólíklegt að myndir
Guðlaugs hafi mótað hugmyndir sveitunga hans um persónur og
atburði Íslendingasagna þegar þær voru lesnar eða fluttar á kvöld-
vökum. Á blaðsíðunni á undan þeirri sem sýnir mynd Guðlaugs af
Njálsbrennu er dökkur blettur og í miðju hans gat. Ekki er annað að
sjá en að bletturinn sé eftir eld, líklega kertaloga, sem hefur verið
borinn upp að handritinu til að lýsa upp heilsíðumyndina af brenn-
unni. Bletturinn leiðir hugann óneitanlega að því umhverfi sem text-
inn hefur lifað í en kvöldvökur lifðu enn góðu lífi á síðari hluta nítj-
Saga LVIII:1 (2020), bls. 7–16.
F O R S Í Ð U M y N D I N
Þorsteinn Árnason Surmeli, thorsteinnsurmeli@gmail.com
1 Ljósmyndir af handritinu, Lbs 747 fol., má skoða á vefnum handrit.is.
Saga vor 2020.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 22.4.2020 14:44 Page 7