Saga - 2020, Blaðsíða 176

að auki eigin minningar um samtöl við föður sinn, Ólaf Stephensen, sem
kunni frá mörgu að segja um föður sinn. Markmiðið er einfalt: „Úr öllu
þessu hef ég reynt að gera samfellda sögu“ (bls. 13).
Stefán fæddist í Holti undir Eyjafjöllum 20. janúar 1832 og voru foreldr -
ar hans séra Stefán Stephensen, sonur Stefáns amtmanns á Hvítárvöllum, og
Guðrún Þorvaldsdóttir prests Böðvarssonar. Séra Stefán var þá aðstoðar-
prestur tengdaföður síns en vorið 1836 fékk hann Kálfafell í Fljótshverfi. Níu
ára gamall var Stefán yngri sendur í fóstur til föðurbróður síns, séra Hann -
esar á ytra-Hólmi á Akranesi, og konu hans, Þórunnar dóttur Magnúsar
Stephensen dómsstjóra, þau hjónin voru bræðrabörn. Hjá þeim var Stefán
þar til hann hóf nám í Lærða skólanum í Reykjavík haustið 1847. Þar var
hann níu vetur og gekk treglega í fyrstu en sótti á. Pereatið í ársbyrjun 1850
truflaði hann ekki verulega en eldri bróðir hans, Þorvaldur, hætti í skóla og
hóf að stunda verslun. Aðstæðum þessum og atburðum er hér skemmtilega
lýst í samhengi við þjóðarsögu og samfélag.
Séra Stefán lést 12. október 1851, þá kominn að Reynivöllum í Kjós. Tíu
börn þeirra Guðrúnar voru á lífi, elstur Þorvaldur, 22 ára, og yngstur Jónas,
tveggja ára. Til er uppskrift dánarbúsins frá 14. febrúar 1852, sem bókarhöf-
undur hefur ekki þekkt, og námu eignir 975 ríkisdölum. Það var svo sem
þokkalegt en þó ekki mikið miðað við fjölskyldustærð (Þjóðskjalasafn
Íslands. Sýsluskjalasafn. Gullbringu- og Kjósarsýsla ED2/38. Dánarbú 1854–
1856, örk 2, nr. 5). Stefán yngri naut heldur aldrei styrks úr foreldrahúsum
og eftir að séra Hannes lést haustið 1856 var Þórunn helsti bakhjarl hans.
Hann var þá sestur í prestaskólann og útskrifaðist þaðan sumarið 1858. Hér
nýtast séra Þóri yngri sögusagnir ágætlega til að sýna persónuleika og ekki
síður krafta hins verðandi prests því slagsmálum lauk ávallt með sigri hans.
Jafnframt spratt skondið dómsmál úr því að á Þorláksmessukvöld 1856 tók
Stefán sterki upp á því ölvaður að rífa upp aðra hurðina á Skólabrúnni og
bera hana yfir á Austurvöll (bls. 67–70).
Veturinn eftir útskrift var Stefán við barnakennslu en veitingu fyrir
Fljótshlíðarþingum fékk hann 9. nóvember 1858 og vígðist í dómkirkjunni í
Reykjavík hálfum mánuði síðar. Hann var settur í embætti í Teigskirkju 5.
júní 1859 og réttum tveimur árum síðar gekk hann að eiga Sigríði Gísla -
dóttur prests Ísleifssonar sem þá var látinn fyrir nokkru. Móðir hennar var
Sigríður Guðmundsdóttir, ættuð úr Mýrdal og bjó búi að Selalæk á Rangár -
völlum. Sigríður yngri var fædd 29. apríl 1839. Fyrsta barn þeirra Stefáns
fæddist 24. janúar 1862 og 11 til viðbótar á næstu 16 árum en aðeins fjögur
náðu fullorðinsaldri. Þrjú létust úr barnaveiki með fárra daga millibili í
febrúar 1866 og nýfæddur drengur í desember sama ár (bls. 113). Þá var fjöl-
skyldan komin að Ólafsvöllum á Skeiðum eftir þriggja ára dvöl að Görðum
á Akranesi þar sem séra Stefán þjónaði frá vori 1862 til vors 1865. Ólafs -
völlum þjónaði hann til vors 1885 og tók þá við Mosfelli í Grímsnesi eftir
áhugaverðar hrókeringar um skipan prestakalla á svæðinu sem hann fór
ritdómar174
Saga vor 2020.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 22.4.2020 14:44 Page 174