Saga - 2020, Blaðsíða 135

það minnsta haustið 1943. Eins og áður sagði starfaði Ingimar sem
fulltrúi barnaverndarnefndar Reykjavíkur fram til áramóta 1944.
Starf ungmennadómstólsins ásamt ungmennaeftirlitinu virðist
hafa byggst á því að þær stúlkur sem voru í ástandinu væru vand -
ræðaunglingar sem þyrftu á annars konar inngripum að halda en
barnaverndarnefndir eða barnaverndaryfirvöld gátu boðið upp á.
Starfið varð því að eins konar tilraun til að nálgast vandræðaung-
linga á þann hátt sem þekktist erlendis. Það skapaði tækifæri til að
prófa nýjar aðferðir í barnavernd og starfi með vandræðaung ling -
um. Ungmennaeftirlitið og ungmennadómstóllinn var hvort tveggja
lagt niður í lok árs 1943. Eftirlit með ungum stúlkum í „ástandinu“
leið þó ekki algjörlega undir lok því barnaverndarnefnd Reykjavík -
ur tók að einhverju leyti við því eftirlitshlutverki sem ungmennaeftir -
litið hafði sinnt.70
Niðurstöður
Ástandsstúlkurnar voru í einhverjum skilningi vandræðaunglingar
á sama hátt og stúlkur sem skilgreindar voru sem slíkar erlendis.
Viðbrögð ríkisvaldsins við ástandsvandanum með lagasetningu og
ströngu eftirliti með unglingsstúlkum sýna fram á að það barna-
verndarumhverfi sem fyrir var var ekki talið í stakk búið til að
takast á við þennan sérstæða vanda. Vandinn var skilgreindur út frá
hegðun unglingsstúlkna þegar þær viku frá þeirri framkomu sem
valdhafar ætluðust til af stúlkum og ungum konum. Lögum um eft-
irlit með ungmennum var framfylgt af nokkurri hörku í Reykjavík
þar sem ungmennadómstóllinn tók fyrir 62 mál og úrskurðaði í 42
málum. Þau mál sneru öll að stúlkum sem áttu að mati ungmenna-
eftirlitsins vingott við hermenn. Þær stóðu margar, eins og fram hef-
ur komið, höllum fæti í samfélaginu og eiga það einnig sameiginlegt
með þeim stúlkum sem stimplaðar voru vandræðaunglingar erlend-
is. Ráðning Jóhönnu Knudsen til að sinna starfi kvenlögregluþjóns
með sérstakt starfssvið við ungmennaeftirlit var gerð með samþykki
barnaverndarnefndar Reykjavíkur og skapaði ákveðna verkaskipt-
ingu milli barnaverndarnefndar og lögreglunnar þar sem hið eigin-
lega eftirlit og rannsóknir á hegðun ungmennanna var falið lögregl-
unni í gegnum störf ungmennaeftirlitsins en barnaverndarnefnd
ástandsstúlkan sem vandræðaunglingur 133
70 Eggert Þór Bernharðsson „Blórabögglar og olnbogabörn. „Ástandskonur“ og
aðrar konur í Reykjavík í seinna stríði“, Sagnir 17 (1996), bls. 12–23, sjá bls. 19.
Saga vor 2020.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 22.4.2020 14:44 Page 133