Saga - 2020, Síða 197

Honum var sannarlega mikill sómi sýndur og svo hlaðinn lofi að jaðrar við
oflof. Þessar viðtökur sýna vel hina miklu þrá þjóðarinnar á enda heims eftir
viðurkenningu: menn kunna sér ekki læti af fögnuði þegar einhver sýnir
þeim áhuga. Frásögn Árna af þessum samskiptum sýnir vel fram á þessar
afstæður. Þar fáum við jafnframt góða mynd af því hvaða augum þessir
fulltrúar franskra stjórnvalda voru litnir á Norðurlöndum. Stjórnvöld tóku
þeim afar vel og þeir voru í sambandi við helsta mennta- og menningarfólk
Norðurlanda á þessum tíma, til dæmis bæði H. C. Andersen og Adam
Oehlenschläger.
Í bók sinni dregur Árni upp góða mynd af Paul Gaimard, þessum
ástmegi þjóðarinnar. Okkur birtist skýr mynd af manni sem lætur drauma
sína rætast, hefur sannfæringarkraft og er afar laginn við að fá þá sem fara
með völd og fé á sitt band. Það birtist til dæmis skýrt þegar honum tekst að
fá frönsk stjórnvöld til þess að samþykkja leiðangurinn til nyrsta hluta
Skandinavíu sem var enn dýrari en Íslandsleiðangurinn.
Samhliða kynnumst við öðrum hliðum Gaimards, hann er greinilega
frumkvöðull en samt þeirrar gerðar að honum hentar ekki að fylgja málum
eftir nema að takmörkuðu leyti. Þannig dragast öll útgáfumál úr hófi, bæði
að því er varðar Íslandsferðirnar og leiðangrana til nyrsta hluta Skandinavíu.
Hann virðist ekki sinna útgáfumálunum nema seint og illa, enda þolin -
mæðis verk. Umsjón fjármála virðist heldur ekki hafa hentað honum og var
mesta óreiða í kringum þau mál en Gaimard sem fyrr fimur við að sleppa
(m.a. bls. 371).
Í þessu samhengi má geta um hálfgerða sorgarsögu sem Gaimard hafði
frumkvæði að: að kornungur Íslendingur, Guðmundur Sívertsen, færi í
læknanám í Frakklandi og var ætlunin sú að hann nyti stuðnings franskra
stjórnvalda við námið. Í kjölfarið gæti hann svo sinnt um franska sjómenn á
Íslandsmiðum. Það varð úr að Guðmundur hóf námið en bjartsýni eða
óraun sæi Gaimards kom þessum unga manni í koll. Ekki fengust nema
takmarkaðar styrkveitingar til námsins og örlög hans urðu þau að hann
fyrirfór sér. Um þetta fjallar Árni í ítarlegu máli og verður hluti af þeirri
mynd sem lesendur fá af Paul Gaimard. Sjálfur lést Gaimard bláfátækur og
dugðu eignir hans ekki einu sinni fyrir útförinni.
Umfjöllun höfundar byggir á óvenjulegri eljusemi. Ætli að sé ofsagt að
höfundur hafi fengið efnið á heilann? Þannig verða góðar bækur til. Mín spá
er sú að litlu verði bætt við umfjöllun um Paul Gaimard og Íslandsferðir
hans eftir útkomu þessa verks. Annað mál er að margt má ræða um við -
tökurnar á verkunum sem voru gefin út um leiðangrana. Þar er enn margt
ósagt.
Textinn er auðlæsilegur og rennur vel og fyrirsagnir vekjandi og frum -
legar. Höfundur er fundvís á skemmtileg smátriði sem hann nýtir til skreyt -
ingar ef svo má segja. Upphaf kafla er oft vekjandi, til dæmis með því að
gefa til kynna nákvæmar tímasetningar, jafnvel upp á mínútu. Þá eru litríkar
ritdómar 195
Saga vor 2020.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 22.4.2020 14:44 Page 195